با هشت جاسوس برتر و معروف دنیا آشنا شوید (عکس)

بررسی هویت و عملكرد سازمان های اطلاعاتی و امنیتی با جاسوس‌ها و كاركردشان گره خورده است. از همین رو است كه سازمان های امنیتی را با عنوان سازمان‌های جاسوسی نیز می شناسند. این عنوان از میزان فراگیری و عام بودن استفاده از جاسوس‌ها برای كسب اطلاعات در سازمان‌های امنیتی كشورهای مختلف حكایت دارد.

ایران ناز ، بعضی از جاسوس‌ها به سبب اهمیت كاركردشان یا جنجال‌های خبری شكل گرفته حول آنها، به شهرت زیادی در جهان رسیده‌اند. برخی نیز به دلیل روش‌های فریبكارانه و كار همزمان برای دستگاه‌های جاسوسی رقیب عمدتا پس از برملا شدن راز یا گیرافتادنشان شهرتی به هم زده‌اند.

هرچه باشد در تمام نقاط دنیا به كارگیری جاسوس‌ها یكی از مهم‌ترین ابزارهای سازمان‌های امنیتی در رقابت‌ها و جنگ های اطلاعاتی و امنیتی است. در اینجا مروری داریم بر معروف‌ترین جاسوس‌های قرن اخیر؛ البته كه این لیست می‌تواند بلندبالاتر از این باشد و نام‌های دیگری را نیز شامل شود.

1- مارتا هاری : جاسوس آلمان‌ها

 

مارگارتا گریتجه كه متولد هلند بود در پاریس به رقاصی و فحشا مشغول بود. او سال 1905 پس از جدایی از همسرش كار خود را شروع كرد و نام مارتا هاری را برای خود برگزید. او زندگی بی‌بند و باری داشت و با ثروتمندان حشرونشر می‌كرد و در ادامه با بسیاری از سیاستمداران و افسران ارشد نظامی رفت و آمد پیدا كرد.

هلند در جریان جنگ اول جهانی اعلام بی‌طرفی كرد و همین مساله به مارتا اجازه می‌داد آزادانه از مرز كشورهای اروپایی عبور كند. او در این دوره از سوی دستگاه اطلاعاتی بریتانیا به ظن جاسوسی برای فرانسه تحت نظر قرار داشت هر چند فرانسوی‌ها بعدها این مساله را رد كردند.

در ژانویه 1917 وابسته نظامی آلمان در مادرید پیام رادیویی محرمانه‌ای برای برلین ارسال كرد كه در آن به اظهارات جاسوسی با اسم رمز H21 اشاره شده بود. دستگاه اطلاعاتی فرانسه این پیام را رمزگشایی كرد و مشخص شد H21 كسی نیست جز مارتا. مارتا در سیزدهم فوریه 1917 در پاریس بازداشت و به اتهام جاسوسی محاكمه شد. او به اعدام محكوم شد و در سپتامبر همان سال در چهل و یك سالگی به جوخه اعدام سپرده شد.

2- كمبریج 5 : جاسوسی برای اتحاد جماهیر شوروی

 

اگر اهل تاریخ باشید حتما نام «كمبریج 5» را شنیده‌اید؛ چرا كه داستان جاسوسی پنج دانشجوی دانشگاه كمبریج بریتانیا برای اتحاد جماهیر شوروی حكایتی معروف است. این گروه دانشجویی به واسطه گرایش‌های كمونیستی جذب KGB شدند و در سال‌های جنگ دوم جهانی و در تمامی سال‌های دهه 50 سده گذشته برای روس‌ها جاسوسی كردند.

كیم فیلبی، رهبر این حلقه بود كه یكی از موفق‌ترین جاسوس‌های تاریخ لقب گرفته است. اعضای دیگر این گروه را دونالد مك‌لین، گای بورگس، آنتونی بلانت و جان كارن‌كراس در برمی‌گرفت. به گزارش ایران ناز مك‌لین، بورگس و فیلبی در دهه 1960 و زمانی كه احساس كردند حلقه محاصره دستگاه‌های اطلاعاتی به دور آنان تنگ‌تر شده و امكان دستگیر شدن‌شان وجود دارد از بریتانیا گریخته و به اتحاد جماهیر شوروی وقت فرار كردند.

بلانت و كارن‌كراس در بازجویی‌ها به جاسوسی برای شوروی اقرار كردند، اما در دادگاه این اتهام را نپذیرفتند. كران‌كراس در روند محاكمه ادعا كرد تحت شكنجه اقرار كرده عضو پنجم گروه است. به هرحال دادگاه رسیدگی‌كننده این دو را مجرم شناخت و با توجه به قوانین بریتانیا كه حداكثر مجازات جاسوسی برای كشوری دوست 14 سال زندان است به تحمل حبس محكوم شدند.

3- ژولیوس و اتل روزنبرگ : جاسوسی برای اتحاد جماهیر شوروی

 

ژولیوس و اتل روزنبرگ از كمونیست‌های آمریكا بودند كه به ارسال اطلاعات هسته‌ای محرمانه ایالات‌متحده برای شوروی متهم شدند.این دو اولین بار در سال 1936 در مجمع كمونیستی یانگ ملاقات كردند و ثمره ازدواج آنان با هم دو فرزند بود. ژولیوس در 1942 به خدمت سازمان اطلاعاتی شوروی (KGB) درآمد و خیلی زود به جاسوس ارشد شوروی در آمریكا تبدیل شد.

او به اطلاعاتی فوق‌محرمانه در مورد ساختار هواپیماهای جاسوسی U2 دست یافت كه به سرنگونی یكی از این هواپیماها بر فراز خاك شوروی در 1960 منجر شد. در طول دوره‌ای كه ژولیوس با روس‌ها همكاری داشت، خیلی‌ها را برای جاسوسی به نفع شوروی به خدمت گرفت. او هزاران سند از سازمان هوافضای آمریكا (ناسا) را در اختیار KGB گذاشت.

یكی از كسانی كه با ژولیوس همكاری داشت گروهبان دیویس گریس‌گلاس بود كه در مركز تحقیقات هسته‌ای لس‌آلاموس كار می‌كرد و اسناد زیادی را از طریق او در اختیار روس‌ها گذاشت. دستگاه‌های اطلاعاتی آمریكا اولین‌بار در 1951 به روزنبرگ‌ها ظنین شدند. این زوج در 1953 به اعدام با صندلی الكتریكی محكوم شدند. این حكم همان سال در زندان سینگ‌سینگ به مرحله اجرا درآمد.

4- الدریخ آمس : جاسوسی برای اتحاد جماهیر شوروی

 

پرونده الدریخ آمس، آمریكا را تكان داد. آمس كارمند اداره ضدجاسوسی سازمان اطلاعاتی آمریكا (CIA) بود كه سال 1994 و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به جاسوسی برای این رژیم متهم شد.

اولین ماموریت آمس در سیا، شناسایی جاسوسان شوروی در تركیه بود و برای اجرای این ماموریت چند سالی در استانبول تركیه اقامت گزید. او به دلیل مشكلات مالی بعدها به دام KGB افتاد و جاسوس روس‌ها شد. او بعدها به دفتر اروپایی سازمان سیا منتقل شد؛ جایی كه به فهرست تمامی جاسوسان نفوذی آمریكا در KBG و ارتش سرخ دسترسی داشت.

اطلاعاتی كه او در اختیار روس‌ها گذاشت به شناسایی و دستگیری حداقل صدنفر از جاسوسان آمریكا در شوروی سابق و مرگ ده نفر از آنها منجر شد. اتهام او انتقال اطلاعات مربوط به جاسوسان غرب در شوروی در ازای دریافت 4.6 میلیون‌دلار بود. دریافت همین پول و زندگی مجلل او عاملی شد برای به دام افتادنش.

سیا كه از 1985 متوجه به دام افتادن جاسوسانش در شوروی شده بود به دنبال عامل درز اطلاعات به KGB بود. آمس عاقبت دستگیر و به حبس ابد محكوم شد. او در حال پشت سر گذاشتن این حكم در زندان آلن‌وود در ایالت پنسیلوانیاست و هرگز مشمول عفو نخواهد شد.

5- كلاوس فوچس : جاسوسی برای اتحاد جماهیر شوروی

 

زندگی فوچس دستمایه ساخت سه فیلم جاسوسی بوده است. فوچس آلمانی‌تبار كه فیزیكدانی برجسته بود شهروندی ایالات‌متحده را داشت و در مركز تحقیقات هسته‌ای لس‌آلاموس كار می‌كرد. فوچس یكی از دانشمندانی بود كه در تولید اولین بمب اتمی نقش به سزایی ایفا كرد و در پروژه تولید اولین بمب هیدروژنی هم مشاركت فعالانه‌ای داشت. او در دوران تحصیل در آلمان و قبل از مهاجرت به آمریكا در دوره دانشگاه با فعالان حزب كمونیست آلمان رابطه داشت.

 

او با روی كار آمدن نازی‌ها در سال‌های میانی دهه 30 سده گذشته به بریتانیا گریخت و در آنجا دكترای فیزیك خود را گرفت. برای مدت كوتاهی با برنامه تولید بمب اتم بریتانیا مشاركت داشت و در همین دوره بود كه شروع به همكاری با KGB كرد. به گزارش ایران ناز در سال 1943 به آمریكا مهاجرت كرد و بلافاصله جذب پروژه منهتن برای تولید بمب اتم شد و كارش را در لس‌آلاموس شروع كرد.

به مدت دو سال اطلاعات محرمانه در مورد بمب هیدروژنی را در اختیار روس‌ها می‌گذاشت كه در سال 1946 با رمزگشایی از پیام‌های محرمانه KGB دستگیر شد. او به 14 سال زندان محكوم شد كه با گذشت 9 سال آزاد شد. به زادگاهش آلمان بازگشت و تا زمان مرگش در سال 1988 از این كشور خارج نشد.

6- رابرت هانسن : جاسوسی برای ایالات‌متحده

 

این كه یك مامور اطلاعاتی آمریكا به جاسوسی دوجانبه بدل شده و برای 20 سال اطلاعات محرمانه بفروشد به تنهایی برای نشان دادن اهمیت پرونده هانسن كافی است. هانسن كه از اواخر دهه 70 سده گذشته به خدمت سازمان اطلاعاتی آمریكا در آمده بود در سال 2001 و پس از لو‌‌رفتن نوار مكالماتش با یك جاسوس روس پس از 20 سال همكاری با KGB به دام افتاد.

سازمان ضدجاسوسی سیا پس از لو رفتن این نوار هانسن را تحت نظر قرار داد و عاقبت هنگامی كه با رابط خود برای انتقال اطلاعات در پاركی در شمال ویرجینیا قرار داشت، بازداشت شد. از نظر بسیاری از كارشناسان اطلاعاتی هانسن یكی از موفق‌ترین جاسوس‌های دوجانبه و البته از مخرب‌ترین آنها در تاریخ ایالات‌متحده بوده كه ساختار داخلی سیا را برای روس‌ها برملا كرده است.

نكته تناقض‌آمیز این كه مسئولیت اصلی هانسن در سیا شناسایی جاسوسان دوجانبه بود. او قربانی طمع خود شد و گمان می‌رود در برابر ارائه اطلاعات محرمانه به روس‌ها طی 20 سال حدود 1.5 میلیون‌دلار پول گرفته باشد. هانسن هم در حال پشت سر گذاشتن محكومیت حبس ابد خود بدون برخورداری از عفو در یكی از زندان‌های فدرال در مریلند است.

7- جاناتان پولارد : جاسوسی برای رژیم صهیونیستی

 

پرونده پولارد هنوز باز است. جاناتان یهودی- آمریكایی است كه سال‌ها اطلاعات محرمانه كشورش را در اختیار موساد قرار می‌داد. پولارد كه به عنوان تحلیلگر اطلاعاتی در سیا مشغول به كار بود برای سال‌ها با موساد هم كاری داشت و رونوشت همه اسناد و مدارك محرمانه‌ای را كه در اختیار داشت به رابطان اسرائیلی خود می‌داد.

اداره ضدجاسوسی سیا در سال 1985 به پولارد ظنین شد و او را تحت نظر گرفت. این روند دو سال بعد به دستگیری پولارد منجر شد و دادگاهی در سال 1987 او را به حبس ابد محكوم كرد و او هم‌اكنون در حال پشت ‌سر گذاشتن دوران محكومیت خود است. رژیم صهیونیستی در سال 1995 به پولارد تابعیت داد و خواستار آزادی او شد اما مدیران موساد و سایر مقامات اسرائیلی تا سال 1998 حاضر به پذیرش جاسوسی پولارد برای تل‌آویو نشدند.

این پرونده یكی از جدی‌ترین چالش‌های دیپلماتیك بین واشنگتن و تل‌آویو را رقم زد و نگرانی‌های زیادی بین آمریكایی‌ها پیرامون ماهیت روابط آمریكا‌ ـ‌ اسرائیل به وجود آورد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیررژیم صهیونیستی كه تاكنون چند بار در این منصب بوده به وضوح از پولارد حمایت به عمل آورده و در چند نوبت خواستار عفو و آزادی او شده است. نتانیاهو در سال 2002 با حضور در زندانی كه پولارد در آن دوران محكومیت خود را می‌گذارند با وی دیدار كرد.

8- لورنس فرانكلین : جاسوسی برای رژیم صهیونیستی

 

دومین پرونده جاسوسی كه جنجالی در روابط آمریكا و اسرائیل به وجود آورد مربوط به لورنس فرانكلین از كاركنان وزارت دفاع ایالات‌متحده بود كه به عرضه اطلاعات محرمانه مربوط به ایران به شورای روابط عمومی آمریكا و اسرائیل (AIPAC) متهم شد.

فرانكلین كه به اطلاعات محرمانه در مورد پرونده هسته‌ای ایران و سیاستگذاری در مورد ایران در وزارت دفاع آمریكا دسترسی داشت در چند مورد این اطلاعات محرمانه را به رابطان خود در ایپك منتقل كرده بود.ماجرا زمانی شروع شد كه شبكه خبری CBS در سال 2004 گزارشی در مورد تحقیق دایره تحقیقات جنایی پلیس آمریكا (FBI) در مورد پرونده جاسوسی از وزارت دفاع به نفع اسرائیل خبر داد.

اندكی پس از پخش این گزارش فرانكلین به اتهام جاسوسی به نفع اسرائیل بازداشت و در ژانویه سال 2006 میلادی از سوی دادگاه به تحمل 13 سال زندان محكوم شد. این حكم با درخواست استیناف متهم مورد بازنگری قرار گرفت و دوران محكومیت فرانكلین به 10 ماه كاهش یافت كه این حكم شگفتی ناظران امور قضایی در آمریكا را به دنبال داشت. ایپك لشكری از وكلا را به خدمت گرفت تا فرانكلین از عقوبت خلاصی یابد. تلاش‌های آنان به ثمر رسید و او با وجود محكومیت قطعی تبرئه شد.