چگونگی تاثیر یک ماده بر فرد، تابع خواص ذاتی ماده مصرفی و تعامل آن با فرد و موقعیت فرد مصرف کننده است. برخی از این مواد مانند تریاک و مشتقات آن وابستگی شدید ایجاد میکنند و برخی دیگر با وجود تاثیری که بر روان و ذهن فرد میگذارند اعتیاد دهنده به شمار نمیآیند.در واقع اعتیاد یا همان وابستگی روانی جسمانی زمانی در فرد ایجاد شده که حداقل سه تا از پنج علامت زیر دیده شود:
1- تحمل: افزایش تدریجی مقدار ماده مصرفی لازم، برای دستیابی به علائم مصرف آن ماده.
2- پیدایش علائم ترک: ظهور علائم جسمی و روانی در فرد در صورت عدم مصرف یا کاهش مقدار مصرف.
3- تمایل دائم و تلاشهای ناموفق برای کاهش یا قطع مصرف ماده.
4- مختل شدن فعالیتهای اجتماعی، شغلی و تفریحی.
5- تداوم مصرف ماده علیرغم آگاهی از عوارض آن.
عوامل موثر در ایجاد اعتیاد یا وابستگی به مواد میتواند مجموعهای از متغیرها و عوامل پیچیده و تنیده در یکدیگر که به صورت متعامل باعث گرایش فرد به سوء مصرف و نهایتاً وابستگی به یک ماده خاص میشوند را نام برد که بحث و بررسی در خصوص یک یک این عوامل در این مطلب امکان پذیر نمیباشد