آیا مصرف سیگار منجر به اعتیاد می شود؟

 بالا رفتن آگاهي درباره اثرات منفي سيگار بر سلامتي و افزايش محدوديت ها، سيگار كشيدن را در كشورهاي پيشرفته به ميزان ثابتي كاهش داده است. در حالي كه سيگار كشيدن و مصرف ساير انواع توتون در كشورهاي توسعه يافته در حال كاهش است، در كشورهاي در حال توسعه، اين ميزان روبه افزايش است. هم چنين سيگار كشيدن در ميان افراد داراي سطح تحصيلات و درآمد پائين تر در حال افزايش است.

مطالعات نشان مي دهد كه عوامل ژنتيكي در وابسته شدن يا وابسته نشدن فرد به سيگار نقش دارند. در ميان افرادي كه مبتلا به اختلالات خاص روانپزشكي هستند، احتمال سيگار كشيدن بيشتر است. در پيمايشي كه در آمريكا بر روي دريافت كنندگان خدمات سرپايي روانپزشكي انجام شده، نشان داده شده است كه ميزان استعمال سيگار در ميان مبتلايان به اسكيزوفرني ۸۸ درصد، در ميان افراد مبتلا به مانيا ۷۰ درصد و در ميان مبتلايان به افسردگي ۴۹ درصد است. پژوهش ديگري نشان داده است كه ۸۵ درصد كساني كه به دليل وابستگي به الكل به مراكز درماني مراجعه مي كنند نيز سيگاري هستند.

خطرات سيگار:

سيگار كشيدن يكي از مهم ترين علل بيماري و مرگ قابل پيشگيري است. نيكوتين به شدت سمي است. خوردن حدود ۴۰ ميلي گرم نيكوتين خالص، يا مقدار موجود در دو نخ سيگار، كشنده است. اما زماني كه سيگار دود مي شود، بيشتر نيكوتين سوزانيده شده و تنها يك تا چهار ميلي گرم آن توسط بدن فرد جذب مي شود.

با سوختن توتون يك قير چسبناك از تركيب صدها ماده شيميايي به وجود مي آيد كه سرطان و بيماري راه هاي هوايي را سبب مي شود. قير در دود توتون به شكل ذرات ريزي آزاد مي شود كه به شش ها و راه هاي هوايي آسيب رسانيده و دندان ها و انگشتان را رنگي مي كند. قير عامل اصلي سرطان هاي ريه و گلو است. سوختن توتون هم چنين توليد منواكسيدكربن مي كند، يعني گازي سمي كه قابل ديدن يا بوييدن نيست. با استنشاق دود سيگار، منواكسيدكربن به جاي اكسيژن به هموگلوبين موجود در گلبول هاي قرمز اتصال مي يابد.

نيكوتين با افزايش سرعت ضربان قلب، سبب مي شود كه قلب شديدتر كار كند حال آن كه منواكسيدكربن قلب را از اكسيژن اضافي كه لازمه اين كار سنگين است، محروم مي نمايد. اين يكي از راه هايي است كه بدان وسيله سيگار كشيدن به قلب آسيب مي رساند. زماني تصور مي شد كه سيگارهاي داراي تار و نيكوتين كمتر ممكن است براي فرد سيگاري كم ضررتر باشند. اما تحقيقات نشان داده است كه سيگارهاي سبك نيز عيناً مي توانند همان بيماري ها را توليد كنند.

آيا توتون اعتيادآور است ؟

بله، زماني كه فرد شروع به كشيدن سيگار مي كند، به ويژه در دوران جواني، شانس معتاد شدن بسيار بالا است. سيگاري هاي مبتدي به سرعت نسبت به اثرات سوء آغازين، تحمل پيدا مي كنند و اگر آثار محرك و مطبوع سيگار براي ايشان لذت بخش باشد استعمال مستمر آن را آغاز مي كنند. سيگاري هايي كه به طور منظم سيگار مي كشند، معمولاً تعداد ثابتي سيگار را در روز دود مي كنند. سيگاري هاي كانادايي به طور ميانگين، روزانه ۱۶ سيگار دود مي كنند. وابستگي به نيكوتين عوامل روانشناختي و فيزيكي را درگير مي كند.

عوامل روانشناختي مي تواند شامل احساس لذت و هشياري باشد. كساني كه به طور منظم سيگار مي كشند، ممكن است ياد بگيرند كه براي دست يافتن بدين احساسات اثرات نيكوتين را بر بدن خويش تحمل كنند. در اين افراد هم چنين علائم يا آغازگرهاي شرطي شده اي براي مصرف سيگار شكل مي گيرد. براي مثال برخي افراد هميشه پس از غذا، در حين پرداختن به كاري خاص يا در وضعيت هاي خاص عاطفي مانند احساس افسردگي يا اضطراب، سيگار خود را آتش مي زنند. اين آغازگرها الگوهاي رفتاري يا عاداتي را به وجود مي آورند كه تغيير آن ها دشوار است.

از نشانه هاي وابستگي فيزيكي اضطرار فرد براي سيگار كشيدن چند دقيقه پس از برخاستن از خواب، دود كردن سيگار در فواصل منظم در طول روز و ضروري قلمداد كردن اولين سيگار روزانه و مقدم دانستن آن بر ساير كارها است. كساني كه به نيكوتين وابسته هستند، ممكن است نسبت به آثار نامطلوب آن تحمل پيدا كنند. در اين صورت ديگر از سيگار كشيدن لذت نخواهند برد، اما به كشيدن سيگار ادامه مي دهند تا دچار علائم ترك نشوند. علائم ترك سيگار شامل تحريك پذيري، بي قراري، اضطراب، بي خوابي و خستگي است. اين علائم طي دو هفته به تدريج از بين مي روند. در برخي افراد تمركز مختل شده و تمايل شديد به سيگار كشيدن براي هفته ها تا ماه ها پس از ترك سيگار ادامه مي يابد..

ترك سيگار

كساني كه سيگار كشيدن را ترك مي كنند، عموماً مي توانند پس از چند سالي به سطح افراد غيرسيگاري برسند، به ويژه اگر ترك سيگار را در جواني انجام داده باشند. ترك سيگار ممكن است در چند مرحله انجام شود، از اين رو تلاش مداوم امري ضروري است. فرآورده هاي حاوي نيكوتين كه به ترك سيگار كمك مي كنند، مانند پچ، آدامس، شكل استنشاقي يا اسپري بيني مي توانند در كاهش تمايل به سيگار كشيدن و تخفيف علائم ترك موثر باشند.

كاربرد اين محصولات در كنار انگيزه قوي براي ترك و وجود ساير حمايت ها مانند حمايت خانواده، دوستان، گروه ترك سيگار يا حمايت هاي تلفني مي تواند بسيار موثر باشد. برخي داروهايي كه در آن ها نيكوتين به كار نرفته است مي توانند فرد را در ترك سيگار ياري كنند. اين داروها شامل بوپروپيون(زيبان) و نورتريپتيلين(آونتيل) هستند. هر دوي اين داروها با نسخه پزشك به فروش مي رسند. در برخي افراد كاهش تدريجي مصرف قبل از ترك، به كاهش علائم ترك كمك كرده و به آن ها اجازه مي دهد كه رفتارهاي خود را به تدريج تغيير دهند.

استراتژي هاي كاهش تدريجي مصرف شامل به تاخير انداختن هر وعده سيگار كشيدن، كاهش تعداد سيگارها و دودكردن بخش كمتري از هر نخ سيگار است. گر چه كاهش تدريجي مصرف مي تواند برخي خطرات تهديد كننده سلامتي را كاهش دهد، اما براي سيگاركشيدن منطقه بدون خطر وجود ندارد. كاهش تدريجي نمي تواند جايگزين ترك سيگار شود.