شیر مفیدترین ماده طبیعی دنیا

گنجاندن لبنیات در برنامه غذایی روزانه از نکاتی است که اکثراً از آن غافل می مانیم. اگر بدانید که شیر و محصولات جانبی اش چه اندازه برای سلامت لازم اند …

بر مبنای هرم غذایی برای داشتن یک برنامه برنامه تغذیه مناسب، متعادل و متنوع، علاوه بر گنجاندن گروه نان و غلات سبزیجات، میوه جات، گوشت و جایگزین های آن، گروه شیر و لبنیات نیز مقدار 2-3 واحد توصیه شده است. نوجوانان و جوانان و زنان باردار و شیردده و خانم های یائسه باید روزانه از 3-4 واحد از گروه شیر و لبنیات استفاده کنند.

هر واحد شیر معادلیک لیوان یا 240 میلی لیتر از آن است که می توان آن را با یک لیوان ماست یا 2 لیوان دوغ غلیظ یا یک لیوان کشک یا 45 گرم پنیر جایگزین کرد. عمده ترین ویژگی های این گروه غذایی نسبت به سایر گروه ها، توانایی تامین نیازهای بدن به مواد مغذی، به طور متعادل است. برای روشن شدن موضوع به تغذیه نوازاد در شش ماهه اول بعد از تولد توجه کنید؛ نوزاد که منحصر از شیر مادر تغذیه می کند. با افزودن ویتامین های A و D در15 روز بعد از تولد، تنها بابهره گیری از شیر مادر خود قادر می شود وزن زمان تولد را د طول 5 یا 6 ماه به دو برابر افزایش دهد؛ حتی افزایش وزن و قد به طور هفتگی قابل رویت و اندازه گیری است.

 

پروتئین شیر مادریا شیر سایر پستانداران حاوی تمامی اسیدهای آمینه ضروری هست و کربوهیدرات آن لاکتوز است که با آنزیمی به نام لاکتاز به گالاکتاز و گلوکز تجزیه می شود و علاوه بر تولید انرژی، ترکیبات بسیار ارزشمندی می سازد و محیط بسیار مناسبی را در دستگاه گوارش برای تراکم باکتری های مفید فراهم و از تراکم باکتری های بیماری زا جلوگیری می کند. چربی موجود در شیر که به راحتی هضم می شود. دو برابر پروتئین و قند موجود انرژی ایجاد می کند. مواد معدنی شیر به صورت آزاد یا به صورت ترکیب با مواد پروتئینی، شامل کلسیم، فسفر، پتاسیم، ید سدیم و حتی به مقدار جزئی آهن است.

 

ویتامین های موجود در شیر شامل ویتامین B1، B2، B6، B12 و A ویتامین C ویتامین D و ویتامین Eاست. موارد نام برده قسمتی از مواد مغذی موجود در شیر است که تریباً باارزش تغذیه ای این گروه از موادغذایی را نمایان می کند و لزوم استفاده مرتب از این نعمت ارزشمند را در طول زندگی در تمامی سنین به اثبات می رساند.

فسفر
فسفر از ترکیبات بسیار مهم سلولی، به خصوص مولکول DNA است که حاوی کدهای ژنتیکی است؛ علاوه بر آن در واکنش بسیار مهم زیست شیمیایی بدن و فعال سازی آنزیم ها و آغاز کننده چرخه های تولید انرژی وتامین کننده رشد و ترمیم بافت ها و استحکام بخشی استخوان هامشارکت داشته و در ساختار بافت های مغز و اعصاب و عضلات بدن نیز موثر است. با گنجاندن شیر در جیره غذایی روزمره، این ماده حیاتی تامین می شود.

منیزیم، ید، آهن و …
گرچه آهن موجود در شیربسیار ناچیز است، ولی همین آهن کم نیز خیلی بهتر و بیشتر از آهن موجود در سبزیجات قابل جذب است. منیزیم ضمن استحکام بخشیدن به استخوان بندی بدن همراه کلسیم و فسفر نقش بسیار عمده ای در سلامت بدن دارد. شیر علاوه بر داشتن ید (که مقدار آن بستگی به فصل و نوع تغذیه دام دارد)، حاوی مقدار کمی مس، روی و منگنز است که همگی آنها در ساخت و تولید آنزیمها و هورمون های بدن نقش غیرقابل انکاری دارند.

چرا افرادی قادر به تحمل شیر نیستند؟
الف) بعضی از افراد به طور مادرزادی یا ارثی ممکن است فاقد آنزیم لاکتاز باشندکه به صورت عدم تحمل به لاکتوز تجلی پیدا می کنند؛ یعنی به علت عدم امکان هضم و تجزیه آن، لاکتوز از روده باریک وارد روده بزرگ شده و تحت تاثیرفعالیت های باکتری های روده بزرگ، تخمیر و باعث ایجاد گاز و نفخ و دل پیچه و اسهال می شود. این افراد باید از تغذیه با شیرهای تازه یا خشک حاوی لاکتوز جدا خودداری کنند.

ب) هستند هم کسانی که به علت عدم استفاده مدت های مدید و طولانی از شیر، لاکتاز تولیدی آنها در دستگاه گوارش تحلیل پیدا کرده یا فعالیت طبیعی خود را از دست می دهد.

ج) یا به علت ابتلا به التهابات و بیماری های عفونی روده ها، مخاط آنها آسیب دیده و قادر به ترشح و تولید لاکتاز نیست.

در مورد گروه ب و ج
می توان با مصرف تدریجی شیر (یعنی از یک قاشق مرباخوری در یک لیتر آب) آغاز کرد و به تدریج با افزودن مقدار شیر از حجم آب کاست تا با افزایش توان و اثر بخشی لاکتاز، در مدت نه چندان طولانی قادر به تحمل شیر به مقدار لازم شد.

البته تا رسیدن به حد تحمل لازم، مبتلایان به عدم تحمل ثانویه لاکتوز، می توانند از ماست یا دوغ جهت بهره مندی از ترکیبات ارزنده این ماده حیاتی استفاده کنند.

درباره شیر و لبنیات چه می خواهید بدانید؟

1- نوشیدن شیر یا استفاده از ماست به چه کسانی توصیه می شود؟
شیر از زمان تولد یا آغاز حیات رد خارج از رحم تا لحظه ای که از زندگی وداع کنیم به عنوان یکی از گروه های غذایی اصلی در جیره روزانه تمام افراد باید گنجانده شود.

2- آیا پروتئین شیر متفاوت از پروتئین گوشت است؟
بلی، ترکیب آمنواسیدهای شیر با گوشت متفاوت است. گرچه بدن ما به هر دو نیازمند است ولی پروتئین شیر مرغوب تر و مناسب تر از پروتئین گوشت هاست.

3- آیا به شیرهای که به مدت طولانی قابل نگهداری هستند، موادی اضافه می شود؟
به هیچ وجه. افزودن هر نوع ماده نگهدارنده به شیر پاستوریزه و استریلیزه مجاز نیست.

4- مدت زمان نگهداری شیرهای پاستوریزه واستریلیزه شده، چه مدت است؟
شیر پاستوریزه بسته بندی شده از زمان تولید به مدت 5-6 روز در دمای بین 2-6 درجه و شیر استریلیزه در دمای اطاق تا 6 ماه قابل نگهداری است.

5- آیا تفاوتی بین حساسیت به شیر و عدم تحمل به لاکتور وجود دارد؟
بلی. عدم تحمل به لاکتوز به علت کمبود یا عدم وجود لاکتاز است. ولی حساسیت به شیر یک واکنش غیر طبیعی بدن به پروتئین شیر است که ممکن است به صورت یبوست، سردردهای میگرنی و رگه های خون در مدفوع کودکان با اسهال خونی بروزکند.

با مطالعه هر یک از عوارض مذکور باید از ادامه خوردن شیر خودداری شود. حتی مادرانی که به فرزند خودشان شیر می دهند و زمینه حساسیت در خانواده شان وجود دارد از نوشیدن شیر گاو خودداری و از جایگزینی مناسبی استفاده کنند.

6- آیا افرادی که به عدم تحمل لاکتوز مبتلا هستند، می توانند از پنیر استفاده کنند؟
آری، چون در فرآیند تهیه پنیر، میزان لاکتوز آن بسیار کاهش می یابد و لذا میل کردن آن برای افرادی که شیر را تحمل نمی کنند، اشکالی ایجاد نخواهد کرد.

7- آیا پنیر کپک زده قابل استفاده است؟
غیر از پنیرهای حاوی کپک مخصوصی که از طرف تولیدکنندگان برای ایجاد طعم و عطر در فرانسه تولید و با شرایط خاصی افزوده می شوند، میل کردن هر نوع پنیر کپک زده دیگر ممنوع است و باید حتماً دور ریخته شود.

8- آیا برای نگهداری پنیرهای مازاد به مصرف می توان آنها را فریز کرد؟
نه خیر؛ چون بعد از خارج شدن از حالت انجماد، بسیار فسادپذیرتر می شود. بهترین راه نگهداری پنیر نگهداری آن در آب پنیر یا کیسه فریزر است.
شیر علاوه بر داشتن ید، حاوی مقدار کمی مس، روی و منگنز است که همگی آنها در ساخت و تولید آنزیم ها و هورمون های بدن نقش غیرقابل انکاری دارند.