برنامه‌سازی علمی در ایران

گویی می‌خواهد آپولو هوا كند!

بهتر است از این ضرب‌المثل براحتی نگذریم، زیرا در پس این مثال ساده كه سال‌هاست در میان فرهنگ عمومی جامعه ما رواج دارد، ماجرایی جالب نهفته است.

با اندكی دقت در محتوای این مثل درخواهیم یافت كه برخلاف تمثیل‌های كهن در فرهنگ ایرانی، این ضرب‌المثل قدمت زیادی ندارد و در جستجوی سابقه تولد آن باید به اواخر دهه 60 و اوایل دهه 70 میلادی بازگردیم. آن هنگام كه غرش موشك آپولوها بلندترین گام بشریت را میسر كرد. رسیدن و قدم گذاشتن بر سطح كره ماه، كاری سخت و دشوار كه از كنار هم قرار‌گرفتن چند میلیون قطعه ماشینی برای سفری طولانی و سخت ساخته شد.

شاید به همین دلیل انجام كارهای دشوار را به «آپولو هوا كردن» تشبیه می‌كنند.

اگر این قاعده را بپذیریم كه تولد یك ضرب‌المثل عموما برآمده از وقایع مهم اجتماعی است، پس باید پرواز آپولو برای مردم ایران دهه 40 شمسی مهم بوده باشد، اما سطح سواد عمومی و میزان دسترسی مردم به اخبار و اطلاعات در آن زمان این پرسش را در ذهن ایجاد می‌كند كه چگونه آپولو برای پدرها و پدربزرگ‌های ما مهم شد؟

پاسخ یك كلمه است: رسانه.

بیشتر مردم ایران پرواز آپولوها را از طریق تلویزیون در قهوه‌خانه‌ها دیدند.

گسترش رسانه‌های عمومی در آن زمان به مردم كمك كرد تا دشواری ماموریت آپولوها را دریابند. اسماعیل میرفخرایی مجری و تهیه‌كننده آپولو‌ها می‌گوید: آن زمان ساعت پخش برنامه‌های تلویزیون كوتاه بود و از حدود ساعت 7 عصر آغاز می‌شد. اما آن روز، ما صبح به تلویزیون آمدیم و مسوولان فنی، فرستنده را خیلی زودتر از زمان معمول روشن كردند، چون می‌خواستیم پرواز آپولو و سفر به ماه را به صورت زنده پخش كنیم. گرچه ساخت نخستین برنامه‌های علمی در تلویزیون ایران چند سال پیش از ماموریت آپولوها (سال 1341 برنامه دانش)‌ آغاز شده بود، اما پخش تلویزیونی این ماموریت فضایی را می‌توان نقطه عطفی در برنامه‌های علمی تاثیرگذار در ایران دانست. برنامه‌ای كه از دل آن ضرب‌المثلی در میان مردم رواج یافت و در ادامه ردپای اثربخش آن امروز دیگر برنامه‌های علمی تلویزیون مثل آسمان شب شكل یافت و مسیری كه همچنان ادامه دارد.

*آسمان شب طبیعت فراموش شده عنوان برنامه‌ای است كه ازسال 1380 ازسوی سیاوش صفاریان تهیه و ازشبكه 4 پخش می‌شود. این برنامه یكی از پرمخاطب‌ترین و بادوام‌ترین برنامه‌های تلویزیونی در منطقه است.

پایگاه فرهنگی تفریحی ایران ناز