10 اتفاقی كه وب را لرزاند

جرقه‌های اولیه شكل گیری اینترنت، البته نه به شكل كنونی‌اش در دهه 1960 زده شد. این قصه تكراری و قدیمی كه اینترنت ابتدا به شكل یه شبكه اطلاعاتی برای اهداف نظامی بود و در امریكا طراحی شد را دیگر تقریبا همه می‌دانند. بدون در‌نظر‌گرفتن وقایعی كه موجب تحول شكل خود اینترنت شده، از جمله تبدیل این شبكه اطلاعاتی به یك شبكه آنلاین و جهانی كه انجام فعالیت‌های متفاوتی را امكان پذیر كرده، لحظات وبی بوده اند كه نه تنها این دنیای مجازی بلكه تا حدودی دنیای واقعی را به لرزه درآورده یا تحت تاثیر قرار داده‌اند.

 

1- ایمیل‌

اگر بخواهیم بدون در نظر گرفتن شدت و میزان تاثیر این وقایع و تنها با در نظر گرفتن سیر تاریخی به طرح وب لرزان‌ها بپردازیم به طور قطع راه‌اندازی سرویس ارسال پیام (نامه) درصدر قرارخواهد داشت. چنین سرویسی اولین بار در 1972 توسط ری تاملینسون (Ray Tomlinson ) با اختیار علامت موجود در سیستم تایپ او برای اتصال نام كاربری و آدرس برای شبكه آرپانت به كار گرفته شد و به دلیل ایجاد قابلیت ارسال آسان پیام به طور همزمان و اشكال دیگر از محبوب‌ترین برنامه‌های كاربردی آرپانت شد. از آن پس با افزوده شدن قابلیت‌های متعدد و از 1993 با حضور سرویس دهنده‌های آنلاین ایمیل، چون AOL، دلفی، یاهو و گوگل یا دیگر سرویس‌ها، این قابلیت به دفعات چهره عوض كرده است.

 

2- از گوفر به WWW

طی دهه 1980 و 1990 اینترنت رشد قابل توجهی یافت. پس از خروج اینترنت از انحصار امریكا و اتصال به اروپا و سایر قاره‌ها، تلاش‌ها برای همگانی ساختن بیش از پیش اینترنت گسترش یافت. سر تیم برنرزلی یا همان پدر WWW در 1989 شیوه تازه ای در استفاده از‌ هایپرتكست به جای گوفر ابداع كرد و پایه گذار واژه وب شد. پس از آن اولین مرورگر وبی كه از ‌هایپر كارد الگو برداری كرده بود به نام ViolaWWW طراحی شد. در 25 دسامبر 1990، وب وارد دنیای آنلاین شد. مهم‌ترین لحظه‌ای كه به محض به وجود آمدن وب در تاریخ آن ثبت شد. در صبح كریسمس 1990برنرزلی و روبرت كالیو در مركز تحقیقاتی سرن در ژنو، ارتباط اینترنت را با اولین وب‌سرور برقرار كردند.

 

3- موتورهای جستجو

حتی پیش از تولد WWW موتورهای جستجویی بودند كه به منظور ساماندهی اینترنت طراحی شده بودند. اولین موتور جستجو از این دست آركی (Archie) بود كه در در دانشگاه مك گیل امریكا طراحی شد. اولین موتور جستجوی متنی WebCrawler بود كه در 1994 متولد شد. Lycos در 1993 ایجاد شد و یاهو و آلتا ویستا نیز در 1995 پا به عرصه وجود گذاشتند. گوگل با شكل اولیه اش در 1998 طراحی شد.

 

4- مرورگر گرافیكی‌

در ساعت 1 عصر 15 مارچ 1993، مرورگر گرافیكی متولد شد. اریك بینا و مارك اندرسن طراحان آن هر دو از دانشجویان معمولی دانشگاه ایلی نویز بودند. زمانی كه آنها اعلام كردند نسخه آزمایشی گرافیكی Mosaic تحت ویندوز برای دانلود آماده است، نمی‌دانستند این كار چه تاثیری در آینده اینترنت دارد. طراحی آنها قابل قبول بود؛ به جای اینكه تصاویر در پنجره‌ای جدا باز شوند در میان نوشته جا می‌گرفتند. نسخه Mosaic مورد استقبال گرفت و نسخه‌های تحت سیستم‌های عامل دیگر نیز طراحی شد.

تقریباً یك سال پس از این ماجرا اندرسن با Silicon Graphics كه بعدها به Netscape تغییر نام پیدا كرد، قرارداد همكاری بست.

مایكروسافت مجوز استفاه از كد NCSA Mosaic برای اولین ویرایش Internet Explorer را خریداری كرد. تكامل مرورگرها آغاز شد و اینترنت كه پیش از آن تنها شامل متن‌های ساده بود به ‌سوی چند رسانه‌ای شدن پیش رفت.

 

5- حباب دات كامی‌

طی 1995 تا 2001 انگار جهان از خواب سنگین خود بیدار شد. امكان دسترسی به میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با هزینه بسیار اندك پدیده ای بود كه شركت‌های تجاری را به جنبشی بی‌سابقه انداخت و بدین گونه پدیده ای كه حباب دات كامی نامیده شد، شكل گرفت. میزان ارزش سهام شركت‌های مرتبط با فناوری و اینترنت به شكل روز افزون و بی‌سابقه‌ای افزایش می‌یافت و از دیگر سو جهان به سمت سرمایه گذاری در این بخش‌ها گام بر می‌داشت. این‌گونه شد كه جمعیت 16 میلیون نفری آنلاین 1996 به بیش از یك میلیارد فرد آنلاین در حال حاضر رسیده است. علاوه بر این بر اساس پیش بینی موسسه ژوپیتربا 38‌ درصد افزایش نسبت به سال 2006 تا سال 2011 بیش از 22 درصد جمعیت جهان آنلاین خواهند بود.

 

6- آمازون‌

این سایت و مرجع بزرگ كه چندان نیاز به معرفی ندارد در 1994 پایه‌گذاری و در 16 جولای ‌1995 تجاری شد. سایتی كه عنوان آن «بزرگ ترین انبار كتاب» است و در موج و حباب دات كامی كه ایجاد شده بود پا به عرصه وجود گذاشت. این سایت به جز كتاب محصولات دیگری نظیر موسیقی‌های قابل دانلود، فیلم، نرم افزار، بازی كامپیوتری، تجهیزات الكترونیكی و حتی مبلمان و غذا را نیز به فروش می‌رساند. این سایت انقلابی در دنیای تجارت تحت وب و خارج از آن ایجاد كرد و از سایت‌هایی بود كه با شروع یك پروژه نه چندان بزرگ در گاراژی كوچك به موفقیت رسید. طراح، مبدع و مدیر اجرایی آن جف بیزو (Jeff Bezos) است كه در سال 1999 از سوی مجله معتبر تایم به عنوان مرد برگزیده سال معرفی شد. این سایت با 17 هزار كارمند در سال 2007 بیش از 476‌ میلیون ‌دلار درآمد خالص داشته است.

 

7- شكاف دیجیتالی‌

هر چند در ینگه دنیا آفتاب می درخشید و حرف بالای حباب دات كامی زیاد بود، در همان زمان كشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه از فقدان اطلاعات یا فناوری‌های نوین رنج می‌بردند. این گونه شد كه بحث پیرامون شكاف دیجیتالی و اطلاعاتی بالا گرفت، كتاب‌ها نوشته شد، نظریه‌پردازی‌ها صورت گرفت، سمینارها برگزار شد و قصه همین اجلاس سران جامعه اطلاعاتی معروف و محبوب خودمان هم از همان جا آغاز شد. تلاش برای برقراری برابری اطلاعاتی به شكل‌گیری فعالیت‌هایی از این دست و طراحی محصولاتی چون لپ تاپ‌های OLPC منجر شد.

 

8- ویكی پدیا

جیمی ویلز طراح ویكی پدیا در 15 ژانویه 2001 اولین پستش را ارسال كرد. دایره`‌المعارف آنلاینی كه هركس بی‌توجه به تخصصش می‌تواند مطلبی به آن اضافه كرده و یا برای ویرایش مطالب اقدام كند. ویكی پدیا با شعار همه می‌توانند كارشناس باشند كه در سرلوحه سایت خود به ثبت رسانده تا كنون توانسته به بزرگ ترین دایره`‌المعارف آنلاین دنیا تبدیل شود. این دایره`‌المعارف در حال حاضر 2 میلیون مقاله به انگلیسی (7 میلیون در مجموع) در خود جای داده است.

ویكی پدیا مجموعه‌ای بی‌پایان از بحث‌ها، ویرایش‌ها، بازنگری‌ها و آرشیوهاست. نتیجه آن، گسترش مطالبی مختلف و بدون سانسور است كه كاربران هنگام جستجوی یك موضوع از طریق موتورهای جستجوگر در اولین نتیجه جستجو به آنها وارد می‌شوند.

 

9- سیاست وبی‌

مت دراگ در 17 ژانویه 1998، یك روز پس از آنكه نیوزویك افتضاح اخلاقی جدیدی در مورد كاخ سفید و كلینتون را منتشر كرد، جزییات ماجرای رسوایی مونیكا لویینسكی و بیل كلینتون را فاش كرد .این موضوع از آن جهت اهمیت دارد كه اولین خبر داغی است كه قبل از نشریات چاپی و رسانه‌های تصویری، بر روی وب منتشر شد و البته آخرین بار هم نبود.

پس از آن وقایع مشابه به تكرار به وجود آمده و یكی از آنها استفاده بی‌سابقه از اینترنت و تلفن‌های همراه در جریان انقلاب نارنجی اكراین است. هجوم كاربران به اینترنت در جریان فاجعه 11 سپتامبر امریكا و یا تسونامی جنوب شرق آسیا نیز از دیگر موارد مشابه است. در جریان انتخابات ریاست جمهوری 2004 امریكا نیز،‌هاوارد دین از نامزدهای مطرح انتخابات هر چند كامیاب نشد اما راه تازه ای را برای جذب میلیون‌ها رای كشف كرد كه همان اینترنت بود. این روند در انتخابات پیش روی امریكا نیز دنبال می شود. به جز بحث سیاست در وب، پیوند برخی حوادث طبیعی یا اجتماعی با این پدیده نوین لرزه ای در دنیای حقیقی ایجاد كرد. از این جمله می توان به كشف ویروس سارس برای اولین بار در اینترنت اشاره كرد یا گزارشگری آنلاین مایكل بارنزاز طوفان‌های ساحلی نیواورلئان. بنابراین شاهدی با یك نام كاربری فاجعه‌ای طبیعی‌ای كه در آنجا می‌گذشت را روایت می‌كرد و هر روز ده‌ها هزار شهروند اینترنتی به این وبلاگ می‌آمدند و گزارشاتی كه در CNN و نیویورك تایمز هم یافت نمی‌شد را می‌خواندند.

 

10- شبكه‌های اجتماعی‌

آنچه انبوه خلق تنها نامیده می‌شود در توصیف شبكه‌های اجتماعی به وضوح قابل لمس و درك است. افرادی كه برای هم صحبتی با دیگران به دنیای مجازی روی می‌آوردند. پیرو این نیاز اولین شبكه اجتماعی به آدرس SixDegrees.com در 1997 ایجاد شد اما به علت پاره‌ای مشكلات فعالیت آن درسال 2000 متوقف شده BlackPlanet AsianAvenue و MiGente از جمله اولین‌ها بودند كه طی سال‌های 1997 تا 2001 ایجاد شدند. از آن پس شبكه‌های متعدد و متنوعی همچون MySpace ، Facebook، Cyworld و Bebo یا كلوب، اوركات، ایركات و یاهو 360 (که البته فعلا به profile تبدیل شده) ایجاد شده‌اند كه هركدام چندین میلیون كاربر دارند و بسیار هم پرطرفدارند.

پایگاه فرهنگی تفریحی ایران ناز