الگوهای مصرف و مشکلات تغذیه

بر اساس بررسی های سازمان جهانی بهداشت ، هشت الگوی متفاوت مصرف غذایی در دنیا تشخیص داده شده است که این الگوها را در دو دسته کشورهای ثروتمند و فقیر دسته بندی می کنند.

تفاوت الگوهای مصرف در کشورهای ثروتمند و فقیر عبارتند از :

در کشورهای ثروتمند ، مصرف گوشت ده تا بیست برابر کشورهای فقیر است . جالب توجه است که بدانید در یک کشور در حال توسعه یا فقیر ، چنین تفاوتی بین قشر مرفه و فقیر آن جامعه وجود دارد .

مصرف گوشت بین طبقه مرفه کشورهای ثروتمند ده برابر طبقه فقیر است . مصرف تخم مرغ در کشورهای ثروتمند ده برابر کشورهای فقیر است ، پس اگر در کشورهای ثروتمند توصیه می شود که در مصرف زرده تخم مرغ برای کودکان احتیاط شود و افراط نشود به این دلیل است .

اگر به عنوان کارشناس تغذیه ، به شخصی توصیه می کنید که چه مقدار تخم مرغ مصرف نماید باید به این نکته توجه کرد که آیا ایشان از قشر ثروتمند جامعه است یا خیر ؟ اگر از قشر ثروتمند جامعه بود می توانید بگوئید که در مصرف تخم مرغ احتیاط کند ولی اگر از قشر متوسط و پائین جامعه بود توصیه شود که تخم مرغ زیاد مصرف کند . مصرف لبنیات در کشورهای ثروتمند چهار برابر کشورهای فقیر است .

مصرف شکر و قندهای ساده با جذب سریع که شامل قند میوه ها می شود در کشورهای ثروتمند زیاد است که حدود بیست و چهار درصد انرژی را تأمین می کند .

ویژگی الگوی مصرف در کشورهای ثروتمند :

ویژگی الگوی مصرف کشورهای ثروتمند ، مصرف زیاد گوشت ها است ، به گونه ای که ۳/۲ پروتئین دریافتی مردم را پروتئین های حیوانی تشکیل می دهند . مصرف زیاد چربی ها مخصوصاً چربی های اشباع شده حیوانی ، بیش از چهل درصد انرژی مردم را تشکیل می دهند .

مصرف زیاد قند و شکر و یا قندهای ساده با جذب سریع که شامل قند میوه ها است بیست و چهار درصد انرژی را در این کشورها تشکیل می دهند . در صورتیکه توصیه می شود سهم این قندها از پانزده درصد انرژی بیشتر نباشد .

مصرف کم فیبرها یا الیاف غذایی که به علت کمی مصرف غلات ، حبوبات و مخصوصاً سبزی ها و میوه ها است در این الگو قابل توجه است . کمبود مصرف فیبرهای غذایی در مردم ثروتمند می تواند بیماری هایی از قبیل یبوست و سرطان را به وجود آورد .

تأثیر الگوی مصرف بر سلامتی انسان :

چاقی و افزایش وزن : برآورد می شود ۲۰ درصد از مردم این کشورها چاق هستند . براساس برخی از بررسی هایی که در ایران انجام شده ، در شهرهای بزرگ بیست درصد مردم چاق هستند . فشار خون یکی از معضلات مردم این کشورها است . برآورد می شود که حدود شش درصد مردم لیپو پروتئینهای خونشان بالا است .

پوسیدگی دندانها :

به علت افراط در مصرف قندهای ساده با جذب سریع ، بروز ( ایجاد ) پوسیدگی دندانی در این کشورها بالا است . به عنوان مثال در کشور انگلستان فقط ده درصد کودکانی که به سن پنج سالگی می رسند دچار پوسیدگی دندانی نشده اند یعنی نود درصد کودکان دچار پوسیدگی دندانی شده اند و یا در کشور فرانسه نوجوانان به سنین ۱۸-۱۵ سال فقط سه درصدشان به پوسیدگی دندانی مبتلا نشده اند و نود و هفت درصد دچار درجاتی از پوسیدگی دندانی شده اند.

در کشور ما وضعیت پوسیدگی دندان ، وضعیت خوبی ندارد و در بین بیست و دو کشور منطقه مدیترانه شرقی ، مقام بیست و یکم را دارد ( قبل از کشور لبنان ) . وضعیت پوسیدگی دندانی در کشور ما از کشور سومالی هم بدتر است .

البته باید گفت مردم سومالی بسیار فقیر هستند و از مصرف انواع قندها محروم هستند . اما در کشور ما این گونه نیست و انواع قندها ( نوشابه ، شکلات ، بستنی ، کاکائو و … ) در دسترس قشر وسیعی از مردم قرار دارد ، بنابراین پوسیدگی دندانی در کشور ما وضعیت خوبی ندارد .

آنچه که در گذشته به نام بیماری های تمدن نامیده می شد به علت کمی مصرف فیبر به صورت گسترده در کشورهای ثروتمند بود . هموروئید ، نقرس ، بیماریهای قلبی عروقی ، سنگ کیسه و صفرا که البته رابطه سرطان کولون و کمبود مصرف فیبر به اثبات رسیده و در سایر موارد هنوز به صورت فرضیه این مسئله مطرح است .

ویژگی الگوی مصرف در کشورهای فقیر :

رژیم غذایی یکنواخت : تنوع غذایی در تغذیه مردم این کشورها به صورت گسترده وجود ندارد و یا استفاده وسیع از گروههای چهارگانه غذایی آنچنان جایگاهی ندارد و به نحو مطلوب استفاده نمی شود. به گونه ای که ماده غذایی اصلی فقط ۶۵ تا ۹۰ درصد انرژی را تأمین می کند . پیامد این الگو ، مصرف کم پروتئین ها که عمدتاً از راه پروتئین های گیاهی تأمین می شود که ارزش بیولوژیک آنها پایین است و مصرف زیاد سبزی و میوه یا فیبرهای غذایی که جنبه مثبت رژیم غذایی آنها است می باشد .

سوء تغذیه انرژی پروتئین به طور گسترده ای وجود دارد . یک میلیارد نفر در کره زمین از سوء تغذیه پروتئین رنج می برند . کمبود ریز مغذی ها بسیار زیاد است به گونه ای که کم خونی فقر آهن ، یک میلیارد نفر را در روی کره زمین رنج می دهد . کمبود ید و معضل گواتر به طور گسترده ای وجود دارد .

وضعیت الگوی مصرف در ایران :

سوء تغذیه انرژی پروتئین یا کمبود انرژی در بعضی از مناطق کشور ما مخصوصاً مناطق روستایی یا حاشیه نشین شهری تا ۵۰ درصد مردم ما را در بر می گیرد .

کمبود پروتئین در ۲۰ درصد و کمبود ویتامین A در مناطق خشک گرمسیری مثل خوزستان و هرمزگان وجود دارد .

کم خونی فقر آهن به طور گسترده ای وجود دارد به گونه ای که ۵۰ درصد زنان باردار از این مشکل رنج می برند .