چرا حیات تنها بر روی زمین تكوین یافت؟

پس از انفجار بزرگ( بیگ بنگ) اولین و ساده ترین عنصری كه بوجود آمد هیدروژن بود كه به درستی می توان این عنصر را "عنصر حیات" نامید، چرا كه بدون این عنصر آب بوجود نمی آمد وشیمی بدون هیدروژن منجر به حیاتی نمی شد كه ما می شناسیم.از سوی دیگر همه عناصر از همجوشی هسته های هیدروژن بوجود می آیند، پس بی راه نیست كه این عنصر را "مادر عناصر" بنامیم.

واكنش همجوشی هسته های هیدروژن واكنش بسیار سختی است كه انرژی فوق العاده ای را می طلبد.خورشید به میزان كمی دارای این انرژی همجوشی است به این خاطر تنها می تواند از هیدروژن عنصر هلیم كه كمی سنگین تر از هیدروژن، و در جدول تناوبی دومین عنصر است، را بسازد.در كهكشانها، ستاره ها یا سوپر نوا هایی وجود دارد كه حرارت آنها فوق العاده بیش از خورشید است بنابراین از انفجار این ستاره ها عناصر سنگین تر بوجود می آید.

در اولین انفجار عظیم كهكشانی به خاطر حرارت بسیار زیاد بیش از نود عنصر كه تاكنون ما می شناسم بوجود آمد.هنگامی كه مواد سوختی ستاره عظیم یا سوپر نوا به پایان برسد منفجر خواهد شد. همانگونه كه زمانی خورشید هم منفجر خواهد شد. انفجار این ستاره ها به حدی پر حرارت است كه هیدرژن را به دیگر عناصر تبدیل می كند.عناصری كه از این انفجار بوجود می آید در فضا پراكنده می شوند و بتدریج متراكم شده و سیاره ای جدید را می سازند.كره زمین یكی از این سیاره ها است كه در اثر انفجار ستاره عظیم تر پدید آمد، به همین خاطر واجد نود عنصر شناخته شده است.جزییات این واكنش توسط دانشمندی به نام" فرد هویل" و دو تن از همكارانش تشریح گردید.

كره زمین در منظومه شمسی تنها سیاره ای است كه واجد حیات پیشرفته است چرا كه موقعیت زمین نسبت به خورشید به شكلی است كه نه به خورشید زیاد نزدیك است كه بر اثر حرارت زیاد همه چیز از جمله آب به صورت بخار در آید و نه آنقدر دور است كه آب در آن یخ بزند و از حالت مایع خارج شود.به ناحیه متعادلی كه سیاره زمین واقع شده "ناحیه طلایی" گفته می شود.مدار حركت كره زمین به دور خورشید حالت مدور نزدیك به بیضی می باشد به قسمی كه زمین ضمن گردش به دور خورشید هیچ گاه از ناحیه طلایی خودخارج نمی شود.سیاره های دیگری همچون سیاره"زنا " و"دنباله دار هالی" وارد این ناحیه طلایی می شوند اما چون مدار گردش آنها به دور خورشید كاملا بیضی است بعضا از این ناحیه طلایی عبور می كنند. دنباله دار هالی وقتی به خورشید نزدیك می شود دمای 47درجه سانیگراد دارد ووقتی از خورشید دور می گردد دمای آن تا حد منهای 270درجه سانتیگراد پایین می آید. وضعیت زمین در منظومه ی شمسی ازجهات دیگری هم مساعد تكوین حیات است. جاروبرقی عظیم گرانشی مشتری در جای خوبی قرار گرفته تا خرده سیاره های سرگردان در فضا را به کام خود بکشد و از تصادم مصیبت بارشان با زمین جلوگیری کند. تنها قمر( كره ماه) نسبتاً بزرگ زمین موجب می شود تا محور دوران ما استوار بماند.

با برسی چگونگی قرار گرفتن كره زمین در ناحیه طلایی و مساعد شدن آن برای حیات اولین ایده ای كه به نظر انسان می رسد این است كه آفریدگاری هوشمند موجب بوجود آمدن این شرایط ایده آل شده تا حیاتی درآن بوجود بیاید و انسان بتواند بر روی كره زمین زندگی كند.كما اینكه بعضی دانشمندان معتقدند هوش كیهانی كره زمین را در ناحیه طلایی قرار داده است.اما دیگر دانشمندان علت استمرار حیات در كره زمین را " اصل آنتروپیك" می دانند.

اصل آنتروپیك می گوید: همه سیاراتی كه شرایط اولیه زمین را داشته اند حیات اولیه در آنها شكل گرفته است، اما چون این سیارات در ناحیه طلایی واقع نبوده اند پس حیات در آنها استمرار نداشته است.حیات اولیه مستلزم تركیبات شیمیایی( هیدروژن، بخار آب ، گاز متان و…) به همراه جریان الكتریكی(رعد و برق) و شرایط مساعدی است تا این گازها به  مولكولهایی مثل RNA یاDNA كه اساس حیات می باشند تبدیل گردند، در حقیقت امكان بوجودآمدن حیات در همه سیارات بوده است اما این سیارات  یا از نظر مكانی در محل مناسبی نبودند و یا اینكه تركیبات جوی آنها مشابه جو كره زمین نبوده است تا حیات در انها بوجود بیاید و متكامل شود.

دانشمندان به همین خاطر تلاش دارند از وجود مولكول ها یا حیات اولیه، همچنین وجود آب درسطح سیارات اطمینان حاصل كنند.آنان بر این تصورند كه اگر در منظومه شمسی نشانی از حیات نیابند اما طبق اصل آنتروپیك اگر سیاره ای در هر كهكشانی در ناحیه طلایی كهكشان خود واقع شود بی هیچ شك و تردیدی حیات در آن آغاز و متكامل شده است.

دانشمندان زیادی معتقدند كه می توان آثار حیات اولیه را بر روی سیاره مریخ بیابند، چرا كه این سیاره نسبتا به ناحیه طلایی نزدیك است.تاكنون ناسا چند سفینه فضایی برای برسی سیاره مریخ به فضا فرستاده است.دانشمند ایرانی به نام "پروفسورفیروز نادری" مدیریت یكی از این پروژه ها را عهده دار بوده است او می گوید در حال حاضر ناسا بودجه كافی در اختیار ندارد كه ما پروژه های نا تمام خود را تكمیل كنیم.چون اگر حیاتی هم در سیاره مریخ رخ داده باشد مربوط به گذشته های دور است و آثار آن اكنون در لایه های تحتانی سطح مریخ واقع شده است.و دسترسی به آن سخت و پر هزینه است.

اصل آنتروپیك برای تبیین تشكیل و تكوین حیات بر این عقیده است كه انتخاب طبیعی به سیاراتی اجازه امكان حیات می دهد كه شرایط مساعدی را برای ایجاد و تكامل حیات در خود داشته باشند همانگونه كه نظریه انتخاب طبیعی داروین معتقد است، تنها موجوداتی امكان اجازه حیات دارند كه بیشترین انطباق را با محیط زیست خود داشته باشند.

پایگاه فرهنگی هنری ایران ناز