مراقبت صحیح از چشمها

هرگاه صحبت از بیماری های خطرناک می شود، فوراً به یاد پرفشاری خون، کلسترول بالا، بیماری های عروق کرنر و… می افتیم در صورتی که بیماری های مربوط به چشم خود یکی از مهمترین عواملی است که باعث شلوغی بیمارستان ها و کلینیک های پزشکی می شود. در این مطلب به تعدادی از بیماری های شایع چشمی که بیشترین مورد نابینایی نیز مربوط به آنها است اشاره می شود.

• استرابیسم
یکی از شایع ترین مشکلات چشم به خصوص در کودکان است که اگر در دوران کودکی درمان نشود، به اختلال دید دائمی منجر خواهد شد. استرابیسم یا انحراف چشمی، اختلالاتی است که در آن چشم ها وضعیت ناهمگونی نسبت به یکدیگر پیدا کرده و هر کدام از چشم ها در جهات مختلف نگاه می کنند.

 

در استرابیسم یکی از چشم ها مستقیم نگاه کرده و چشم دیگر به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین منحرف می شود. استرابیسم دو نوع دارد: داخلی که ایزوتروپی نام دارد و انحراف خارجی که اگزوتروپی نامیده می شود. در نوع ایزوتروپی انحراف چشم به سمت داخل بوده و بیشتر شیرخواران را مبتلا می کند.

اگزوتروپی نیز در کودکان اتفاق می افتد و زمانی که به دور خیره می شوند، معمولاً با بیماری، خستگی و چرت زدن شدت می یابد. استرابیسم کودکان در صورتی که به موقع درمان نشود، کاهش دید یا آمبلیوپی به همراه خواهد داشت. آمبلیوپی را می توان با بستن چشم تا حد کمی درمان کرد.

 

البته اگر درمان آن به تاخیر افتد، کاهش دید دائمی شده و موفقیت درمان آن تا حد زیادی کاهش می یابد. خشکی شدید چشم، سردرد حین فعالیت چشمی و نداشتن دید مناسب به خصوص از یک چشم از مهمترین علائم استرابیسم است که در کودکان دیده می شود.

 

مهمترین راه پیشگیری از چنین عارضه ای معاینه چشم در طول دوره شیرخواری و سنین قبل از مدرسه است. در غیر این صورت با پیشرفت بیماری تنها جراحی است که می تواند کودک را از خطر کاهش دید نجات دهد.

• گلوکوم (آب سیاه)
این بیماری زمانی اتفاق می افتد که به دلیل خارج نشدن زلالیه، فشار داخل چشم بالا رفته و عصب بینایی آسیب می بیند. یکی از خطرناک ترین انواع بیماری های چشم است زیرا هیچ گونه علامت خاصی ندارد و فرد هنگامی متوجه بیماری خود می شود که رشته های عصب بینایی کاملاً از بین رفته و دید به شدت افت پیدا می کند.

 

آب سیاه دو نوع دارد که به نوع باز و بسته تقسیم می شود. در نوع باز تخلیه زلالیه به کندی صورت می گیرد که سبب تجمع آن و بالا رفتن سریع فشار داخل چشم می شود. گلوکوم زاویه باز در ابتدا، علامت خاصی ندارد ولی با پیشرفت بیماری آرام آرام میدان بینایی محدود می شود تا اینکه در مرحله نهایی فرد دیدش را کاملاً از دست می دهد. گلوکوم زاویه بسته بسیار پرعلامت است.

 

در این نوع که با درد چشم، تهوع، سردرد، قرمزی چشم و تاری دید همراه است، فرد می تواند در طول مدت کوتاه، بیماری خود را درمان کند البته اگر موفق به شناسایی بیماری خود در مراحل اولیه شود. بالا بودن سن، سابقه ابتلا به آب مروارید، نزدیک بینی و استفاده از داروهای کورتونی از دیگر عوامل ابتلا به گلوکوم است که باید مورد توجه افرادی که شرایط فوق را دارند، قرار گیرد.

• آب مروارید (کاتاراکت)
آب مروارید از نظر علمی یعنی ایجاد هر نوع کدورت در عدسی چشم. تغییر در ساختار پروتئینی چشم که در اثر ضربه، مصرف برخی داروها، قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور خورشید و بالا رفتن سن اتفاق می افتد، مهمترین دلیل کدر شدن عدسی چشم است. سرعت ایجاد آب مروارید، نزد افراد مختلف فرق می کند و حتی ممکن است بین دو چشم متفاوت باشد.

 

آب مروارید هایی که با افزایش سن ایجاد می شوند، طی چند سال به تدریج به وجود می آیند. سایر آب مرواریدها که در اثر مواردی نظیر بیماری قند، مصرف کورتون و واردشدن ضربه بروز می کنند به سرعت طی چندین ماه پدید می آیند که سریعاً نیز باعث کاهش دید می شوند. معاینه دقیق و سالیانه در افراد زیر ۵۰ سال و معاینه هر ۶ ماه یک بار در افراد سالمند از مهم ترین راهکارهای پیشگیری از کاتاراکت به شمار می رود.

• دژنراسیون ماکولا
یک بیماری مزمن و پیشرونده که در افراد مسن دیده می شود و شایع ترین علت کوری در جهان است. در این بیماری، لکه زرد یا ماکولا که قسمت حساس به نور شبکیه بوده و مسئول دید مستقیم و کارهایی نظیر خواندن، نوشتن و رانندگی است، تخریب می شود. این بیماری درمان قطعی ندارد ولی با ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و مصرف برخی از داروها می توان از بروز آن جلوگیری کرده یا به تعویق انداخت.

 

پژوهش ها نشان می دهد، مصرف مواد غذایی نظیر توئین، زیگزانتین و ویتامین های A، C و E خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا را تا حد زیادی کاهش می دهد. یک سری از تحقیقات نیز خبر از مفید بودن ماهی در حفاظت از چشم در مقابل دژنراسیون ماکولا می دهد. برای پیشگیری از بروز این عارضه که بیشتر در افراد مسن بالای ۶۵ سال دیده می شود، انتخاب یک رژیم غذایی سالم که در آن حداقل ۵ واحد میوه و سبزی خورده می شود، ضروری است.

 

ویتامین های آنتی اکسیدانی نظیر ویتامین A، C و E که به مقادیر فراوان در اسفناج، ذرت، هویج، زرده تخم مرغ، شیر، جگر، سویا، جوانه گندم و انواع کلم یافت می شود، کنترل وزن برای جلوگیری از چاقی و بیماری هایی نظیر دیابت، فشار خون بالا، استفاده از عینک آفتابی و کلاه مناسب برای جلوگیری از تابش مستقیم اشعه ماوراءبنفش خورشید به چشم و معاینه مرتب و پیگیر از مهم ترین راهکارهایی است که برای دوری از ابتلا به دژنراسیون ماکولا در افراد پیر توصیه می شود.