دلیل پرخاشگری در کودکان چیست؟

علی پسری 3 ساله است که این روزها مادرش را حسابی نگران کرده است. مادر علی به اتفاق علی برای چند روز مهمان یکی از دوستان‌شان در یکی از شهرستان‌ها بود و انگار تازه آنجا بود که مادر علی متوجه رفتارهای پرخاشگرانه او شد. او برای هر چیزی که می‌خواست و تامل مادرش را می‌دید، شروع به کتک زدن مادر می‌کرد. مثلا اگر تشنه بود و آب می‌خواست، این خواسته را با پرخاش و کتک مطرح می‌کرد. هر وقت می‌خواست می‌خوابید و هر رفتاری که می‌خواست انجام می‌داد و مادر در جمعی که مدت‌ها بود ندیده بودشان،‌ خجالت زده می‌شد. مجموع این رفتارها مادر علی را نگران کرده که شاید فرزندش مشکلی داشته باشد که بیشتر خواسته‌هایش را با دعوا و کتک‌زدن برآورده‌می‌کند.

جو فراست راه‌حل ارائه می‌دهد

این یک وضعیت بسیار معمول است که بسیاری از والدین با آن درگیر هستند. از 2 سالگی کودک درک می‌کند که کارهایش پاسخ‌هایی را از جانب والدین به همراه خواهد داشت و این به والدین بستگی دارد که پاسخ مثبت منتقل کنند یا منفی. آنها در این سن شروع به پیدا کردن رفتارهای درست و غلط می‌کنند. به همین دلیل باید حواس‌تان باشد که از روش تربیت سهل‌گیرانه استفاده نکنید و بدانید در هر رفتار پرخاشگرانه کودک، چطور باید واکنش نشان دهید.

نگذارید از خجالت شما سوء استفاده کند

وقتی بیرون خانه هستید و او برای یک بستنی خریدن شما را می‌زند، حواس‌تان باشد که به دلیل خجالت کشیدن از دیگران، تسلیم رفتارش نشوید و او را محکم بگیرید و بگویید: «باید آرام باشی والا خواسته تو بی‌جواب می‌مونه»اگر هم اصرار کرد قاطعانه اما با مهرباني بگوييد: «تا زماني که اين طور رفتار کني من خواسته تو را انجام نخواهم داد.» اگر خجالت بکشید و خیلی زود بستنی را به دستش بدهید، رفتارش را تحکیم می‌کند.

ارتباط درست را یاد دهید

با يک گفت وگوي دوستانه و سرشار از ابراز محبت به طور دقيق آسيب‌هاي اين رفتارش را به او گوشزد کنيد. مثلا بگوييد: «من اين کار را دوست ندارم و خيلي غصه مي‌خورم.» سپس پيامد انجام آن را گوشزد کنيد. به عنوان مثال بگوييد: «اگر به کتک زدن ادامه بدی برات بستني نمي‌خرم.»

استقلالش را درک کنید

یادتان باشد آنها در سنی هستند که بیشتر از قبل معنی استقلال و مهارت‌های زندگی را می‌فهمند  بنابراین اجازه دهید خودشان لباس بپوشند و آنها را تشویق کنید اگر حوزه مسئولیت‌پذیری‌شان را افزایش دهند، جایزه می‌گیرند.

زیاد توجه نکنید

توجه بیش از اندازه به کودکی که میل به حرکت رو به جلو دارد را محدود می‌کند. این را هم به خاطر داشته باشید هر چه زودتر او را برای تربیت صحیح آماده کنید زودتر هم از برخی مسائل و دشوار‌ی‌ها خلاص می‌شوید.

ریشه‌یابی کنید

شرايطي که منجر به اين رفتار مي‌شود را بررسي کنيد. مثلا پيش از اين رفتارتان با او چگونه بوده است؟ آيا براي مدت طولاني به او توجه نکرده بوديد و او براي جلب نظر شما، اين واکنش را بروز مي‌دهد؟ شرايط جسمي کودک چگونه است؟ آيا هرگاه ساعات خواب يا غذا خوردنش تغيير مي‌کند، بيشتر اين رفتار را انجام مي‌دهد؟ بهتر است عوامل موثر بر اين رفتار را شناسايي کنيد و درصدد رفع آنها برآیید.

بگویید کف بزند

اگر کودک خشمگین می‌شود، به او بگویید به جای کتک زدن شروع به کف زدن کند. به این ترتیب او به راحتی خشمش را تخلیه می‌کند و از این عادت زشت دور می‌شود.

باید او را محروم کنید

بچه‌ها رفتارهای مثبت و منفی را تست می‌کنند. یک کودک هرقدر هم خوب باشد گاهی عصبانیت را تست می‌کند و این کاملا به ترتبیت کودک وابسته است. در این مرحله رفتار والدین تعیین می‌کند که رفتار کودک ماندگار شده و تبدیل به یک وسیله و ابزار شود یا کودک آن را ابزار مناسبی نیافته و از آن بگذرد. اگر وقتی کودک مادر را می‌زند،‌ مادر عصبانی شده یا کوتاه بیاید، این کودک است که برنده می‌شود و این رفتار را تکرار می‌کند.

اگر کودک با این رفتارها باز هم مقاومت کرد و پرخاشگری اوج گرفت می‌توان او را در دسته بچه‌های سخت و ناسازگار قرار داد و باید خدمات فردی مشاوره‌ای دریافت شود. یادتان باشد 5 تا 10 دقیقه پرخاشگری یا نیم ساعت گریه کردن جزو مقاومت شدید محسوب نمی‌شود.

1. دلایل پرخاشگری چیست؟

پرخاشگری در کودکان چند علت دارد.کودکانی که درست نمی‌توانند صحبت کنند یا دیر به حرف می‌افتند استعداد پرخاشگری بیشتری دارند. اولین نشانه آن هم این است که با داد زدن خواسته‌شان را ابراز می‌کنند. کودکانی که والدین با آنها گفت‌و‌گو ندارند هم می‌توانند پرخاشگر شوند. ممکن است برخی والدین معتقد باشند که با کودک زیاد صحبت می‌کنند اما اگر عمده صحبت‌ها درباره بایدها و نبایدها باشد، نمی‌توان آن را به حساب گفت‌و‌گو گذاشت. گفت‌و‌گو یعنی یک صحبت دو طرفه. اینکه به دنیای کودکی بروید و با او حرف بزنید. کودکانی که احساسات خود را نمی‌شناسند هم ممکن است به پرخاشگری روی بیاورند: احساساتی مانند ناراحتی،‌ گرسنگی، خستگی، عصبانیت و… که در نهایت به دلیل ناشناخته ماندن از سوی کودک به شکل کتک زدن یا داد زدن بروز می‌کند.

2. محکم باشید

اگر کودک به هر دلیلی پرخاشگری را انتخاب کند، والدین نباید با پرخاشگری به او پاسخ دهند اما باید محکم باشند. مثلا اگر کودک را بغل کرده‌اید و او شما را می‌زند، بدون آنکه هیچ بحثی با او بکنید باید خیلی سریع او را زمین بگذارید یا اگر در اتاقش هستید او اسباب‌بازی‌اش را به سمت شما پرت می‌کند، بدون اینکه گفتمان خاصی با او داشته باشید،‌ از اتاق بیرون بروید. بی‌توجهی و ترک کودک بدون حرف زدن با او نشان می‌دهد که نه تنها چیزی را به دست نیاورده بلکه توجه مادر را نیز از دست داده است.

3. محدودش کنید

اگر مادر هم همراه کودک عصبانی شود، کودک رفتار مادر را به خاطر می‌سپارد نه رفتار خودش را اما وقتی کودک را با مشکل تنها بگذارید، ارتباط چشمی، بغل کردن یا حضورتان را از او بگیرید، بعد از چند بار تکرار نتیجه‌گیری می‌کند که امتیازهایی را از دست داده است.

ممکن است دفعات اول حتی رفتار او تشدید شود اما صبوری شما می‌تواند او را زودتر به این باور برساند که رفتارش باید تغییر کند.