چرا ما به خوابیدن و استراحت كردن نیازمندیم؟

در سطح كل موجود زنده، اولین عملكرد خواب می‌تواند تنظیم فعالیت عصبی خودمختار مانند ضربان قلب باشد. اختلالات خواب اغلب با اختلال عملكرد سیستم عصبی خودمختار مانند ضربان قلبی نامنظم همراه است.در سطح مغز، خوابیدن باعث طبقه‌بندی حافظه به كمك كاهش میزان تبادل اطلاعات در سیستم عصبی مركزی می‌شود؛ هرچند طبقه‌بندی حافظه هنگام بیداری نیز صورت می‌گیرد.

در سطح سلول عصبی، خواب تحریك سلول‌های عصبی را تغییر ‌داده و زمان پیام‌رسانی آنها را به گونه‌ای تغییر می‌دهد كه از تحریك بیش از اندازه سلول‌های عصبی جلوگیری می‌كنند.یكی از نقش‌های خواب كه اغلب به‌ آن توجه نمی‌شود، دوری از اجتماع است. به عنوان موجوداتی اجتماعی،‌ ما به خواب نیاز داریم تا قوانین و بینش‌های پیچیده زندگی اجتماعی را یكپارچه كنیم.

ساعت داخلی بدن را كوك كنیدبدن ما یك ساعت داخلی دارد كه توسط مغز تنظیم می‌شود. عوامل مختلفی بر این ساعت داخلی تاثیر می‌گذارد.نقش این ساعت داخلی تنظیم زمان خواب و بیداری شماست. عامل كلیدی كه این ساعت درونی را تنظیم می‌كند نور و روشنایی است.

همه ما می‌دانیم كه خوابیدن در یك اتاق روشن دشوار است. علت این است كه نور، سلول‌های ویژه‌ای در شبكیه چشم را تحریك می‌كند كه نقش تنظیمی‌ ساعت درونی را به عهده دارند و موجب هوشیاری می‌شوند.حتی نور طبیعی اتاق و نور صفحه نمایشگر رایانه می‌تواند بر این ساعت درونی تاثیر بگذارد و ترشح هورمون ملاتونین كه محرك خواب است را مهار كند.

مطالعات اخیر معلوم كرده‌اند كه كاهش نور هنگام عصر و استفاده از نورهایی با طیف آبی كمتر و طیف زرد بیشتر می‌تواند به خوابیدن كمك كند.اكثر ما هنگام تعطیلات بهتر به خواب می‌رویم چرا كه در این زمان خبری از ساعت زنگ‌دار و استرس سر كار رفتن نیست.

اضطراب یعنی خواب سبك‌تر و بیداری‌های بیشتر. علاوه بر آن افزایش سن هم اثر قابل توجهی بر كیفیت خواب دارد.سالمندان نسبت به اثرات مخرب استرس یا كافئین بر خواب آسیب‌پذیرترند. در این افراد نوشیدن چای یا قهوه هنگام عصر می‌تواند موجب اختلال در خواب شود.

جالب است بدانید خواب شب با خواب روز متفاوت است. به عنوان مثال خواب شب موجب كاهش دمای بدن و افزایش غلظت ملاتونین می‌شود در حالی كه وضعیت در خواب روز برعكس است.كسانی كه در شیفت شب كار می‌كنند مجبورند در روز بخوابند. این افراد اغلب از خواب روزانه نامناسبی هم برخوردارند و در درازمدت در خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی و دیابت هستند.