هفتم تا چهاردهم ماه می سال ۲۰۲۲، زمانی بود که ارز دیجیتال لونا از ۹۰ دلار به صفر رسید. سرمایهگذاران زیادی ضرر کردند و این اتفاق، یکی از مرگبارترین سقوطهای ارزهای دیجیتال تا به امروز بوده است. خیلیها از خرید لونا در ابتدای سال ۲۰۲۲، به عنوان بزرگترین اشتباه خود یاد میکنند. اما چطور میشد این اتفاق را پیشبینی کرد؟ برخی مواقع پیدا کردن چنین نشانههایی بسیار دشوار خواهد بود؛ اما گاهی نیز با بررسی چند نکته ساده میتوان از رخ دادن چنین ضررهایی جلوگیری کرد. در ادامه میخواهیم یاد بگیریم که چطور خودمان را نسبت به ضررهای بزرگ واکسینه کنیم.
خیلی از افراد، متخصصین ارزهای دیجیتال نیستند و با آگاهی اندک وارد این بازار میشوند. بررسی دقیق یک پروژه میتواند ابعاد گستردهای داشته باشد که ممکن است برای خیلیها دشوار باشد. با این حال روشهایی برای تشخیص پروژههای اسکم یا کلاهبرداری وجود دارد که با چند جستجو ساده در اینترنت انجام میشود. همچنین دنبال کردن اخبار و تحلیلها از وبسایتهای معتبر مانند بلاگ رمزینکس میتواند در تشخیص پروژههای کلاهبرداری بسیار مفید باشد؛ زیرا تحلیلگران متخصص، کار بررسی پروژهها را برای شما انجام دادهاند. ترکیب این دو روش، یعنی مطالعه بلاگ رمزینکس و مواردی که در ادامه میآید، میتواند از شما یک متخصص در زمینه شناسایی پروژههای اسکم بسازد. حال بیایید مهمترین نشانههای یک پروژه فریبکارانه را با هم بررسی کنیم.
یک روز صبح، سوپرمارکت محل به شما میگوید من محصول جدیدی آوردهام؛ یک کارت طلایی که به زودی قرار است به قیمت یک میلیون تومان به فروش برود؛ اما از بخت خوب شما، امروز میتوانید آن را به قیمت ۱۰۰ هزار تومان بخرید. آیا چنین کارتی را از او میخرید؟ با احتمال بالا خیر! زیرا میدانید چنین کارتی هیچ پشتوانهای ندارد و به احتمال زیاد این یک کلاهبرداری جدید است. در دنیای ارزهای دیجیتال نیز به سادگی میتوان توکنهای جدید با تبلیغات و زرق و برق فراوان ساخت. اگر کسی به شما بگوید که این توکن را به امید جهش قیمت بخر، با احتمال بالا با یک کلاهبرداری طرف هستید. پس، پیش از خرید هر توکن جدید، پشتوانه آن را بررسی کنید. بررسی فاندامنتال به زبان ساده، با جستجو نام ارز دیجیتال در وبسایت coinmarketcap.com شروع میشود. سپس از نوار سمت چپ، سایت رسمی ارز را پیدا کنید، و تحقیق کنید که چه تیمی این توکن را ساخته است. آیا این توکن واقعا ویژگیهای فنی قدرتمندی ارائه داده است؟ در تصویر پایین، نحوه پیدا کردن وبسایت رسمی یک توکن را مشاهده میکنید.
هرچه یک ارز دیجیتال بیشتر معامله شود، نقدینگی بیشتری پیدا میکند. به این معنی که شما میتوانید هر زمان که بخواهید آن را بخرید یا بفروشید. در صورتی که یک ارز دیجیتال نقدینگی بالا نداشته باشد، هر چقدر هم که قیمتش بالا باشد، نمیتوانید آن را بفروشید و سود کنید. برای بررسی این مورد باید به حجم معاملات در پلتفرمهایی مانند coinmarketcap دقت کنید. مثلا توکن زیر به نظر ارز مناسبی برای سرمایهگذاری نیست؛ زیرا حجم معاملات ۲۴ ساعته آن صفر است.
چه کسی معروفتر از ترامپ؟ بسیاری از توکنها تنها با تبلیغات افراد مشهور بر سر زبانها میافتند و از نظر فنی قابلیت جدیدی ارائه نمیدهند. جدیدترین نمونه از این دست ارز دیجیتال، میم کوین ترامپ با نماد TRUMP است. رئیس جمهور آمریکا از شهرت خود استفاده کرد و یک توکن ساخت؛ که اگر ۱۰ میلیون تومان از آن طی روزهای اول میخریدید، اکنون ۲.۵ میلیون تومان داشتید. پس هیچوقت به علت پشتیبانی افراد، حتی ایلان ماسک، یک ارز دیجیتال را نخرید. این افراد فقط به فکر سود خود هستند.
وایت پیپر، سند فنی یک پروژه ارز دیجیتال است. در وایت پیپر اهداف پروژه و نحوه کارکرد پروژه شرح داده شده است. یک ارز دیجیتال معتبر، وایت پیپر دقیق و کاملی ارائه میدهد. پس یکی از راههای بررسی پروژهها، خواندن وایت پیپر آن است. حین خواندن این سند باید بررسی کنید که آیا ایدههایش را مبهم مطرح کرده، یا واقعا از نظر فنی حرفی برای گفتن دارد. همچنین ممکن است متوجه شوید که بخشهایی از وایت پیپر از روی پروژههای دیگر کپی شده است. این بزرگترین خط قرمز برای یک پروژه است؛ زیرا حتی توسعهدهندگان آن زحمت نوشتن یک متن دقیق و علمی را به خود ندادهاند. برای خواندن وایت پیپر میتوانید از طریق سایت coinmarketcap اقدام کنید.
همانطور که عملکرد خوب یک تیم فوتبال معروف به عملکرد تک تک اعضای آن بستگی دارد، یک پروژه ارز دیجیتال معتبر هم به یک تیم قوی در ابعاد مختلف نیاز دارد. با مراجعه به سایت یک پروژه، میتوانید درباره تیم پشت آن تحقیق کنید. اگر یک پروژه اعضای قوی داشته باشد، حتما آنها را معرفی میکند و شما میتوانید با بررسی سابقه افراد، بفهمید که آیا این تیم واقعا میتوانند موفق باشند یا خیر. اگر یک پروژه تیم خود را معرفی نکرده بود، به احتمال زیاد یعنی افراد با سابقهای پشت این ارز وجود ندارند و نهایتا میتوانید به عنوان یک بختآزمایی به خرید آن ارز نگاه کنید. البته این موضوع میتواند مثال نقض هم داشته باشد؛ مثلا بیت کوین که پادشاه ارزهای دیجیتال است و با سابقهترین و مطمئنترین ارز به حساب میآید، یک خالق ناشناس به نام ساتوشی ناکاموتو دارد. البته این فرد در سالهای ابتدایی ظهور بیت کوین در تالارهای گفتگو آنلاین حاضر بود و بحثهای فنی زیادی با برنامهنویسان مختلف انجام میداد و حسن نیت و توانایی فنی خود را در گفتگوها و کدهایی که نوشته بود اثبات کرده بود. در سال ۲۰۱۱ ساتوشی آخرین ایمیل خود را به یکی از برنامهنویسان بیت کوین ارسال کرد و در آن نوشت: «میخوام روی کارهای دیگهای وقت بذارم.» و پس از آن دیگر هیچ خبری از او نشد.
گاهی اوقات ارزهای دیجیتالی که حجم بازار کم دارند، با خرید نهنگها رشدهای زیادی تجربه میکنند. این ارزها برای سرمایهگذاری مناسب نیستند، زیرا به همان سرعتی که قیمتشان بالا میرود، سقوطهای شدید تجربه میکنند. یکی از روشهای کلاهبرداری معروف، پامپ و دامپ (Pump and Dump) نام دارد و به این شکل انجام میشود که تیم سازنده ارز، قیمت را به صورت مصنوعی و با تبلیغات بالا میبرند. در این مسیر افراد زیادی نادانسته شروع به خرید ارز میکنند. سپس تیم سازنده، که معمولا درصد زیادی از ارز دیجیتال را در کیف پول خود دارند، توکنها را در سقف قیمت میفروشند. سرمایهگذاران عادی نیز فرصتی برای فروش ندارند و یکباره با سرمایههای بر باد رفته خود مواجه میشوند. به عنوان مثال، Viacoin را ببینید که چطور در سال ۲۰۱۸ رشد قیمت داشت و امروزه حتی هیچ سکه در گردشی ندارد.
یک ارز دیجیتال معتبر، به صرافیهای معتبر اضافه میشود (اصطلاحا به این کار «لیست شدن» گفته میشود) و حجم معاملات بالایی دارد. یعنی افراد زیادی روزانه مشغول خرید و فروش آن ارز هستند. اگر مشاهده کردید که حجم معاملات روزانه یک ارز پایین است، سمت خرید آن نروید؛ مگر این که بخواهید روی پول خود قمار کنید و به چشم خرید بلیت قرعهکشی به نگهداری از آن ارز نگاه کنید.
حال که آموختیم چطور میتوان مو را از لای ماست بیرون کشید و یک ارز با پتانسیل پیدا کرد، بیایید بهترین منابع برای کسب دادههای مربوط به پروژههای رمزارزی را معرفی کنیم.