«اظهارنامه مالیاتی» کارنامه مالیای میباشد و اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات سالانه آن را برای محاسبه مالیاتشان به سازمان مالیاتی ارائه میکنند. این کارنامه میتواند به صورت خوداظهاری مالیات باشد یا سازمان امور مالیاتی آن را در اختیار مودیان قرار دهد.
در حال حاضر، با راهاندازی سامانه الکترونیکی مالیاتی، این فرآیند به صورت متمرکز انجام میشود. اکنون، مشمولین مالیات باید از طریق این سامانه اظهارنامه مالیاتیشان را ثبت و ارسال کنند. پس از بررسی اظهارنامه توسط سازمان امور مالیاتی، مبلغ مالیات مشخص شده و مشمولین باید آن را پرداخت کنند.
چنانچه مشمولین میزان سود، زیان، هزینهها، استهلاک و … خود را اعلام نکنند، مبلغ مالیات توسط ممیزین اداره مالیات تعیین میشود و مودیان بایستی آن را بپردازند. اما از آنجا که هر شخص حقیقی و حقوقی به هزینهها و سود و زیاناش آگاهتر است، توصیه میشود در زمان مقرر اظهارنامهشان را تنظیم و ارسال کنند.
از جمله اشخاص حقوقی مشمول مالیات ۱۴۰۳هستند، میتوان به شرکتهای بورس، فرابورس، تعاونی متعارف، سهامی عام و مواردی از این دست، اشاره نمود. بر اساس ماده ۱۰۵ قانون مالیات جمع درآمد شرکتها و درآمد ناشی از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف تحصیل میشود، پس از وضع زیانهای حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیتهای مقرر، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد ( ۲۵% ) خواهند بود.
این نرخ در مورد شرکتهای بورسی بر اساس ماده ۱۴۳، ۲۲/۵% نسبت به سود مشمول مالیات و در خصوص شرکتهای فرابورس، ۲۳/۷۵% نسبت به سود مشمول مالیات میباشد.
ارائه اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی شامل چه کسانی میشود؟ این بحث از اهمیت ویژهای برخوردار است زیرا کمک میکند تا هر شخص یا نهادی به درستی از وظایف قانونی خود آگاه شود. اشخاصی که موظف به ارائه اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی از طریق نرم افزار سامانه مودیان هستند عبارتاند از:
در مقابل، شهرداریها و سازمانهای زیرمجموعه در استانها، سازمانها و نهادهایی که از بودجه عمومی دولت استفاده میکنند، کلیه موسسات و وزارتخانهها، کارگران، صیادان، عشایر و شرکتهای تعاونی دانش آموزی و دانشجویان از تسلیم اظهارنامه مالیاتی معاف هستند.
این دستهبندی نشاندهنده طیف گستردهای از افراد و نهادهایی است که تحت پوشش قوانین مالیاتی قرار میگیرند و نقش مهمی در ساختار مالیاتی کشور ایفا میکنند.
مدارک لازم برای ثبت اظهارنامه مالیاتی ۱۴۰۳:
پرداخت مالیات به دو شکل انجام میشود:
خوداظهاری؛ که مؤدی سود، زیان و … را شخصا از طریق استعلام اظهارنامه مالیاتی اعلام میکند؛ و ممیزین مالیاتی بر اساس آن میزان مالیات را محاسبه میکنند. علی الرأس؛ وقتی مودی اظهارنامهای تنظیم نکند یا اظهارنامه او پذیرفته نشود، بازرسان رأسا اسناد و مدارک مالی شرکت را بررسی کرده، و با محاسبه میزان سود و زیان سالانه، مالیات را مشخص میکنند.
حالت دوم به نفع مودیان نیست، زیرا معمولا مبلغ بیشتری برای مالیات آنها مشخص میشود. تا اینکه خود آنها برای انجام این کار اقدام کنند.
همچنین همانطور که اشاره شد، این اظهارنامهها باید در پایان سال مالیاتی یا چهار ماه پس از پایان سال مالی مطابق با اساسنامه شرکتها ارسال شود. در غیر اینصورت تا ۳۰% مبلغ مالیات پرداختنشده مشمول جریمه (غیر قابل بخشش) میشود. طبق بند ت ماده ۱۳۲ قانون ق.م.م. نیز شرط برخورداری از هر نوع معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقیِ فعال در مناطق آزاد تجاری و سایر مناطق ویژه اقتصادی، ثبت اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر است.
مودیانی که سه سال متوالی اظهارنامه خود را به طور کامل و بینقص در زمان مقرر ارسال کنند، میتوانند از ۵% پاداش خوشحسابی پرداخت مالیات بهرهمند شوند؛ درصدی که حداقل برای اشخاص حقوقی میتواند به مبلغی چشمگیر تبدیل شود.
تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی با ثبت نام اقتصادی و دریافت کد رهگیری اولین گام را تشکیل میدهد. این فرایند که به دقت و اطمینان از انطباق با قوانین مالیاتی کمک میکند، شامل چندین مرحله کلیدی است:
پایان این فرآیند، با پرداخت الکترونیکی مالیات و اطمینان از ارسال صحیح اظهارنامه، به انجام میرسد و این سیستم بهطورکلی به شفافسازی و تسهیل در امور مالیاتی کمک شایانی میکند.
برخلاف اظهارنامه اشخاص حقیقی، زمان ثبت نام اظهارنامه اشخاص حقوقی طبق قانون، مشخص نشده است. همانطور که مستحضر هستید، تمام شرکتها، یک اساسنامه دارند که روابط شرکا، سود، زیان و تمام مسائل مربوط به شرکت را مشخص میکند که یکی از این مسائل، سال مالی شرکت میباشد.
منظور از سال مالی شرکتها، یک سال کامل شمسی میباشد که باید نرخ درآمد، سود و زیان، ترازنامه و تمام مباحث مورد نیاز شرکت، هر ساله و در بازه زمانی سال مالیاتی مقرر در اساسنامه، محاسبه و بر اساس آن، اظهارنامه مالیات شرکتها، تکمیل شود.
در واقع اشخاص حقوقی، تا چهار ماه پس از اتمام سال مالی شرکت، فرصت دارند تا فرمهای اظهارنامه مالیاتی خود را به ثبت برسانند. اگر سال مالی شرکتی با سال مالی اداره مالیات، برابر و در بازه زمانی اول فروردین تا پایان اسفند باشد، در این صورت، زمان مالیات شرکتها تا ۳۱ تیر ماه سال بعد، خواهد بود.