شایع ترین انواع اختلالات شخصیتی

شایع ترین انواع اختلالات شخصیتی

 

اختلالات شخصیتی گروهی از ناهنجاری‌های روانی هستند که الگوهای بلندمدت افکار، رفتارها و عملکرد‌های ناسالم را ایجاد می‌کنند. بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، ده نوع خاص اختلالات شخصیتی وجود دارند که در سه دسته طبقه‌بندی می‌شوند: خوشه A (عجیب یا غیرعادی)، خوشه B (دراماتیک، احساسی یا نامنظم)، و خوشه ج (مضطرب یا ترسو).

 

در این میان، شایع‌ترین انواع اختلالات شخصیت شامل اختلال شخصیتی مرزی، اختلال شخصیتی خودشیفتگی و اختلال شخصیتی اجتنابی است.

 

 

قبل از مشاهده شایع‌ترین اختلالات شخصیتی، تعریف شخصیت را از زبان زیگموند فروید به نقل از موسسه هفتاد بشنویم:

 

“زیگموند فروید نظریه‌ای معروفی در زمینه روانکاوی ارائه کرده است. این نظریه اعلام می‌‌دارد که شخصیت انسان پیچیده است و بیش از یک مولفه را دربرمی‌گیرد. طبق این نظریه سه عنصر ID، Ego و Superego شخصیت انسان را شکل می‌دهد. تعامل این عناصر با یکدیگر سبب تشکیل رفتارهای انسانی پیچیده خواهد شد.

 

طبق این نظریه ID اساس پرخاشگری و انرژی جنسی افراد تلقی می‌شود و در ناخودآگاه نگهداری خواهد شد. Superego نقش وجدان فرد را ایفا می‌کند و از طریق همذات‌پنداری ایجاد می‌شود. ID خواسته‌ها و میل افراد و Superego اخلاق افراد خواهد بود. Ego نیز وظیفه متعادل‌سازی خواسته‌ها و اخلاق افراد را به عهده دارد.”

 

درک اختلالات شخصیت: مروری جامع

اختلالات شخصیتی مقوله‌ای پیچیده که اغلب تصورات غلطی در مورد‌شان وجود دارد، هستند. آن‌ها با الگوی پایدار از تجربه و رفتار درونی مبتلایان مشخص می‌شوند که به‌طور چشمگیری از انتظارات فرهنگ جامعه فرد‌محور متفاوت است. درک اختلالات شخصیتی مستلزم مروری جامع بر علائم، علل، تشخیص و گزینه‌های درمانی آن است.

 

 

علت دقیق اختلالات شخصیت به‌طور کامل شناخته‌نشده است، اما اعتقاد بر این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و نوروبیولوژیکی در ایجاد آن نقش دارند. آسیب‌های دوران کودکی، سوءاستفاده، بی‌توجهی، و محیط‌های خانوادگی ناپایدار اغلب از عوامل خطر برای ایجاد اختلالات شخصیتی محسوب می‌شوند. علاوه‌بر این، افرادی که سابقه خانوادگی بیماری روانی دارند، ممکن است خودشان دچار اختلال شخصیتی شوند.

 

تشخیص اختلالات شخصیتی به‌دلیل هم‌پوشانی علائم بسیاری از مشکلات سلامت روان چالش‌برانگیز هستند. برای تشخیص دقیق اختلال شخصیتی، ارزیابی کامل توسط متخصص ضروری است. این ارزیابی ممکن است شامل مصاحبه بالینی، پرسشنامه‌های پاسخ‌داده‌شده توسط بیمار و اطلاعات از اعضای خانواده یا سایر افراد نزدیک باشد.

 

بررسی اختلالات شخصیتی خوشه A: رفتارهای عجیب‌غریب و غیرعادی

اختلالات شخصیتی خوشه A گروهی از بیماری‌های سلامت روان هستند که با رفتارهای عجیب‌غریب و غیرعادی شناخته می‌شوند. این اختلالات شامل اختلال شخصیتی پارانوئید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپی است. درحالی‌که هر اختلال ویژگی‌های متمایز خود را دارد، همه آن‌ها در یک رشته از مشکلات اجتماعی و بین فردی مشترک‌اند.

 

 

اختلال شخصیتی پارانوئید با بی‌اعتمادی و بدگمانی فراگیر به دیگران مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال بر این باورند که دیگران علیه آن‌ها توطئه می‌کنند یا سعی دارند به نحوی به آن‌ها آسیب برسانند. مبتلایان نسبت به توهین‌ها یا توهین‌های فرضی حساس‌اند و ممکن است برای مدت طولانی کینه به‌دل داشته باشند. این بی‌اعتمادی می‌تواند به مشکلاتی در شکل‌گیری و حفظ روابط منجر شود؛ زیرا ممکن است فرد دائماً نیات دیگران را زیر سوال ببرد.

 

 اختلال شخصیت اسکیزوئید با فقدان علاقه به روابط اجتماعی، از جمله ترجیح‌دادن فعالیت‌های انفرادی و بیان محدود عاطفی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است نسبت به دیگران بی‌تفاوت به نظر برسند و در ایجاد روابط نزدیک مشکل داشته باشند. آن‌ها ممکن است ترجیح دهند به‌جای شرکت در موقعیت‌های اجتماعی، زمان خود را تنها بگذرانند. همچنین ظاهرا به تحسین یا انتقاد واکنشی نشان نمی‌دهند.

 

اختلال شخصیت اسکیزوتایپی شامل الگویی از باورهای عجیب یا تفکر جادویی و مشکل در ایجاد روابط نزدیک است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است الگوهای فکری یا گفتاری غیرعادی داشته باشند و به موجودات یا قدرت‌های ماورای طبیعی معتقد باشند. آن‌ها همچنین ممکن است پارانویا یا اضطراب اجتماعی را تجربه کنند که برقراری ارتباط با دیگران را برای‌شان دشوار می‌کند.

 

شناخت اختلالات شخصیتی خوشه B: ویژگی های دراماتیک و نامنظم

اختلالات شخصیتی خوشه B با رفتار نمایشی، هیجانی و نامنظم شناخته می‌شوند. افراد مبتلا به این اختلالات اغلب الگویی از روابط ناپایدار، اقدامات پرخاشی و مشکل در تنظیم احساسات را نشان می‌دهند. با درک صفات و رفتارهای مرتبط با این اختلالات، می‌توانیم پیچیدگی‌های افرادی را که چنین رفتارهایی از خود نشان می‌دهند، بهتر درک کنیم.

 

 

اختلال شخصیتی خودشیفتگی (NPD) با احساس خودبزرگ‌بینی، نیاز به تحسین و عدم همدلی با دیگران شناخته می‌شود. افراد مبتلا به NPD اغلب احساس برحق بودن و برتری دارند و ممکن است دیگران را برای حفظ حس برتری خود تحقیر یا گمراه کنند. آن‌ها همچنین ممکن است در پذیرش انتقاد و بازخورد مشکل داشته باشند، چراکه انتقاد اعتمادبه‌نفس شکننده ایشان را تهدید می‌کند. NPD می‌تواند منجر به اختلالات چشمگیری در عملکرد اجتماعی و شغلی شود.

 

اختلال شخصیت هیستریونیک با الگویی از رفتارهای هیجانی بیش از حد و توجه‌طلبی شناخته می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است از رفتار‌های نمایشی برای جلب‌توجه دیگران استفاده کنند. آن‌ها همچنین ممکن است بیش از حد نگران جذابیت ظاهری خود باشند و بیش از حد تحت تاثیر دیگران قرار بگیرند. اختلال شخصیتی هیستریونیک به مشکلاتی در ایجاد روابط نزدیک و صمیمانه منجر می‌شود، زیرا آن‌ها نمی‌توانند مرزهای شخصی خود را حفظ کنند، یا برای حفظ توجه دیگران رفتارهای دغل‌بازانه از خود نشان می‌دهند.

 

اختلال شخصیتی مرزی (BPD) با الگویی از روابط، تصویر شخصی و احساسات ناپایدار شناخته می‌شود. افراد مبتلا به BPD ممکن است نوسانات خلقی شدید، پرخاشگری و احساس پوچی یا ترک‌شدگی را تجربه کنند. آن‌ها ممکن است برای مقابله با پریشانی عاطفی، رفتارهای خود‌آزارانه، مانند خودزنی یا سوء مصرف مواد مخدر، را انجام دهند. BPD  می‌تواند به مشکلاتی در حفظ روابط پایدار یا شغل منجر شود.

 

اختلال شخصیتی ضد اجتماعی با الگوی بی‌توجهی به حقوق دیگران و عدم همدلی یا پشیمانی نسبت به اعمال خود شناخته می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیتی ضداجتماعی ممکن است رفتارهای فریبکارانه یا دغل‌بازانه از خود نشان دهند، هنجارها یا قوانین اجتماعی را زیر پا بگذارند و نسبت به رفاه دیگران بی‌توجه باشند. آن‌ها همچنین ممکن است پرخاشگر شوند، و خود و دیگران را در معرض آسیب قرار دهند.

 

اختلالات شخصیتی خوشه C: الگوهای اضطرابی و ترسناک

اختلالات خوشه C شامل اختلالات شخصیتی اجتنابی، وابسته و وسواسی است. افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی خوشه C اغلب احساسات شدید ترس، اضطراب و ناامنی را تجربه می‌کنند که به شکل مشکلات در تعاملات اجتماعی، کار و روابط شخصی آن‌های خودنمایی می‌کند.

 

اختلال شخصیتی اجتنابی (APD) با الگوی فراگیر کم‌رویی اجتماعی، احساس بی‌کفایتی و حساسیت مفرط به ارزیابی منفی شناخته می‌شود. افراد مبتلا به APD اغلب از موقعیت‌ها و روابط اجتماعی به‌دلیل ترس از طرد شدن یا انتقاد اجتناب می‌کنند. آن‌ها ممکن است عزت‌نفس پایینی داشته باشند و دائما نگران قضاوت یا تمسخر شدن توسط دیگران باشند. در نتیجه، مبتلایان ممکن است منزوی شده و در ایجاد روابط نزدیک دچار مشکل شوند.

 

 

اختلال شخصیت وابسته (DPD) با نیاز فراگیر و بیش از حد به مراقبت شناخته می‌شود، که به رفتارهای مطیعانه و چسبنده می‌انجامد. افراد مبتلا به DPD برای تصمیم‌گیری و تایید به دیگران متکی هستند، و اغلب نیازها و خواسته‌های خود را برای حفظ روابط قربانی می‌کنند. آن‌ها ممکن است در بیان نظرات خود مشکل داشته باشند و از تنها بودن یا ترک‌شدن بترسند. مورد اخیر می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در ابراز وجود و تعیین حد‌و‌مرز شخصی‌شان در روابط شود.

 

اختلال شخصیتی وسواس فکری-عملی (OCPD) با حساسیت ذهنی به نظم، کمال‌گرایی و کنترل مشخص می‌شود. افراد مبتلا به OCPD ممکن است بیش از حد بر قوانین و جزئیات متمرکز شوند، تا جایی‌که توانایی‌شان برای تکمیل وظایف یا شرکت در فعالیت‌های معنادار را از‌ دست دهند. آن‌ها ممکن است بیش‌ازحد از خود و دیگران انتقاد کنند و استانداردهای سفت و سختی داشته باشند که رعایت آن‌ها برای دیگران دشوار شود. این اختلال می‌تواند به مشکلات در روابط و کار منجر شود.

 

 

جستجوی کمک: درمان و حمایت از افراد مبتلا به اختلالات شخصیت

درمان و حمایت از افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی می‌تواند تأثیر عمیقی بر زندگی آن‌ها داشته باشد و بر روابط و کار آن‌ها تأثیر بگذارد. افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی ممکن است با مسائلی مانند بی‌ثباتی عاطفی، مشکل در ایجاد روابط نزدیک و پرخاشگری دست‌وپنجه نرم کنند. این چالش‌ها  مسیر زندگی روزمره را برای آن‌ها دشوار می‌کند و به پریشانی زیادی منجر می‌شود.

 

انواع مختلفی از درمان برای افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی وجود دارد. درمان شناختی-رفتاری (CBT) بر تغییر الگوهای فکری منفی و رفتارهایی که علائم اختلالات شخصیتی را افزایش می‌دهد، متمرکز است. رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) یکی دیگر از درمان‌های مؤثر برای افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی است که به افراد کمک می‌کند تا مهارت‌هایی را برای تنظیم احساسات و کنار آمدن با موقعیت‌های ناراحت‌کننده بیاموزند. درمان روان پویشی که بر کشف افکار و احساسات ناخودآگاه تمرکز دارد، برای افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی نیز مفید است.

 

علاوه‌بر درمان، افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی باید از یک سیستم حمایتی قوی بهره‌مند شوند. دوستان و اعضای خانواده حمایت و درکی عاطفی را ارائه می‌دهند که به افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی کمک می‌کند کمتر احساس انزوا و تنهایی کنند. متخصصان سلامت روان، مانند روانشناسان و روانپزشکان نیز قادرند حمایت و راهنمایی‌های ارزشمندی ارائه دهند و به افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی کمک کنند تا به منابع لازم برای مقابله با بیماری خود دسترسی پیدا کنند.