اغلب گفته می شود که سن فقط یک عدد است، اما وقتی نوبت به پیر شدن سن مغز می رسد، علم نشان می دهد که شاید داستان چیز دیگری باشد. مخصوصا وقتی می خواهیم مردان را با زنان مقایسه کنیم.
تحقیقات اخیر، تفاوت های قابل توجهی در چگونگی پیر شدن سن مردان با زنان نشان می دهند. به طور جالبی، این تفاوت ها توصیه می کند که چرا اغلب زنان عملکرد شناختی شان مدت طولانی تری از مردان حفظ می شود و کمتر در اوایل زندگی به بیماری های مغزی مرتبط با سن مبتلا می شوند. در این بخش می خواهیم به پشت پرده این موضوع از لحاظ علمی بپردازیم.
علم این را اثبات می کند. براساس نظر کارشناسان، زنان ارتباط قوی تری بین نیمکره راست و چپشان دارند، در انجام چند کار به طور همزمان و پردازش عاطفی نسبت به مردان برتری دارند. از سمت دیگر، مردان اغلب، فعالیت بیشتری بین هر دو نیمکره مغزشان نشان می دهند که با کارهای متمرکز شده مرتبط است. در بزرگسالی زنان بیشتر به چهره ها و مردان به چیزها توجهشان معطوف می شود.
حتی از نظر ساختاری، هیپوکامپ ، بخشی از مغز و کلید حافظه، در زنان آرام تر پیر می شود و به آنها کمک می کند تا از نظر ذهنی به مدت طولانی تری باهوش باشند. این تفاوت ها به این معنی نیست که یک مغز بهتر است بلکه ساختار آنها به روشهای مختلفی نمود پیدا می کند.
استروژن بسیار فراتر از یک هورمون تولید مثل است بلکه تقویت کننده اصلی مغز است. یکی از کارهای کلیدی آن چیست؟ کمک به مغز برای سوزاندن انرژی به طور موثری از طریق متابولیسم گلوکز.
تحقیقات یک متخصص مغز و اعصاب نشان می دهد که این هورمون دلیل بزرگی برای این است که مغز زنان مدت طولانی تری جوان می ماند. با استفاده از یک پت اسکن، تیم او دریافتند که زنان در 50 سالگی الگوهای انرژی مغزی شان برخلاف مردان هم سنشان، شبیه افراد بسیار جوان تر است.
اما وقتی یائسگی از راه می رسد، سطح هورمون استروژن پایین می آید. این تغییر ناگهانی سیستم انرژی مغز را از تعادل خارج می کند و منجر به مه مغزی، نوسانات خلقی و حتی خطر بالاتری به آلزایمر می شود.
انتخاب های سبک زندگی تاثیر قدرتمندی در چگونگی پیری عملکرد شناختی ما بدون توجه به جنسیت دارد
– آموزش و تقویت ذهنی: آموزش با کاهش سرعت زوال شناختی مرتبط است. آموزش، خواندن و فعالیت های حل مساله ذخایر شناختی ایجاد می کند که علائم بیماری های مرتبط با افزایش سن را به تاخیر می اندازد.
– فعالیت های فیزیکی: ورزش جریان خون به مغز را افزایش می دهد، التهاب را کاهش می دهد، و باعث رشد سلول های جدید مغزی می شود. مطالعات نشان داده افرادی که فعالیت های فیزیکی مداوم دارند کاهش شدیدتری در خطر زوال عقل آنها را تهدید می کند.
– رژیم غذایی و تغذیه مغز: رژیم غذایی مدیترانه ای که غنی از امگا3، آنتی اکسیدان ها و چربی های سالم است سلامت مغز را در طولانی مدت شامل می شود. خوراکی هایی مثل توت ها، سبزیجاتی با برگ سبز، مغزیجات، و ماهی تاثیراتی در مقابله با پیر شدن مغز در هر دوی زنان و مردان دارد.
– مدیریت استرس و خواب: خواب باکیفیت برای تقویت حافظه و حذف مواد زائد از مغز حیاتی است. به عبارتی دیگر، استرس مزمن پیری مغز را تسریع می بخشد. تمرینات ذهن آگاهی، تراپی و پیوندهای اجتماعی قوی و محکم به کاهش استرس و در نتیجه تاب آوری شناختی کمک می کند.
درحقیقت، درحالی که ممکن است مقداری کاهش سرعت پردازش ذهن و کاهش یادآوری اتفاق بیفتد اما از دست دادن مقدار قابل توجهی از حافظه بخش طبیعی از پیری نیست و نباید آن را پذیرفت.
به ویژه مردان باید مراقب علائم اولیه زوال باشند. آنها باید:
– عادت های سازگار با مغز را زودتر شروع کنند. از آنجایی که مردان ممکن است زودتر زوال شناختی را تجربه کنند تغییرات اولیه سبک زندگی تاثیر زیادی دارد.
– مراقب سلامت قلب و عروق باشید: سلامت قلب و مغز ارتباط نزدیکی به هم دارند و مردان اغلب با مشکلات فشار خون و کلسترول بالاتر روبرو هستند.
– تقویت ارتباطات عاطفی: مشارکت اجتماعی برای سلامت شناختی بسیار مهم است و مطالعات نشان می دهد که مردان اغلب با افزایش سن منزوی تر می شوند.
– تغییرات هورمونی را پیگیری کنند: زنان نیز باید از اثرات مغزی دوران پیش از یائسگی و یائسگی آگاه باشند و بدانند که نوسانات هورمونی ممکن است باعث مشکلات مختلفی شود. آنها باید در طول یائسگی با پزشکان و کارشناسان متخصص در ارتباط باشند تا علائم را مدیریت کنند.
– به مغز خود سوخت برسانید: رژیم غذایی مدیترانه ای را در اولویت قرار دهید.
– از طریق فعالیت هایی مانند داستان نویسی، روزنامه نگاری و انجام دادن پازل مغزتان را تقویت کنید.
نکته مهم این است که پیری معنای زوال نیست. درک تفاوت های پیری مغز مردان و زنان نه تنها ما را قادر می سازد تا هر چه سریعتر اقدام کنیم بلکه راه را برای مراقبت ها و درمان های پزشکی در آینده هموار می کند.