در نسلهای گذشته، افراد بسیار کمی میدانستند که فعالیتها و وظایف روانشناس چه تأثیراتی روی زندگی آنها دارد. روانشناسی، مطالعه علمی فرآیندهای ذهنی و رفتارهای انسان است.
روانشناسان با شرکت در دورههای تخصصی و گذراندن تحصیلات آکادمیک میآموزند که فرآیندهای ذهنی و رفتارها را بشناسند، پیشبینی کنند و تغییر دهند.
روانشناسان از طریق مصاحبه، ارزیابیهای تخصصی و مشاهداتشان وضعیت روانی فرد را بررسی میکنند، مشکلات موجود را تشخیص داده و بهترین راهکارهای درمانی را تعیین میکنند.
اگر میخواهید بدانید که برای شغل روانشناسی چه رشته ای باید خواند و شرایط محیط کار روانشناسی چگونه است، در ادامه با ما همراه باشید.
ارزیابی روانشناختی، یک جنبه اساسی از وظایف روانشناس است که به درک عملکرد شناختی، عاطفی و رفتاری مراجعین کمک میکند. روانشناسان با استفاده از یک رویکرد همهجانبه شامل مصاحبهها، تستهای روانشناختی و مشاهدات خود، پیچیدگیهای روان انسان را بررسی میکنند.
این ارزیابیها، اطلاعات ارزشمندی در مورد نقاط قوت، چالشها و پروفایل روانشناختی منحصر به فرد مراجعین ارائه داده و بستر مناسبی را برای مداخلات مؤثر و تعیین برنامههای درمانی فراهم میکنند.
شما میتوانید فرصتهای استخدام روانشناس در بیمارستان، مراکز بهداشتی و درمانی، مدارس و… را در سایتهای کاریابی معتبر مشاهده کنید.
مصاحبه با بیمار به عنوان یک مؤلفه مهم ارزیابی روانشناختی عمل کرده و به روانشناسان اجازه میدهد تا با بیماران ارتباط مؤثری برقرار کنند، اطلاعات مرتبط را جمعآوری کرده و درک جامعی از تجربیات، دیدگاه و نگرانیهای مراجع به دست آورند.
روانشناسان با گوش دادن فعالانه، محیطی امن و حمایتی را برای فرد ایجاد میکنند تا به راحتی افکار، احساسات و تجربیات زندگی خود را بیان کند.
تستهای معتبر روانشناسی با ارائه معیارهای عینی تواناییهای شناختی، ویژگیهای شخصیتی، عملکرد عاطفی و آسیبشناسی روانی، نقش مهمی در ارزیابی روانشناختی ایفا میکنند.
روانشناسان ابزارهای ارزیابی مختلفی را که برای بررسی زمینههای خاصی مانند حافظه، ویژگیهای شخصیتی، اختلالات خلقی و… طراحی شدهاند، تفسیر میکنند.
این آزمونها دادههای قابل اندازهگیری را ارائه میدهند که دقت و قابلیت اطمینان ارزیابیها را افزایش داده و به روانشناسان کمک میکند تا استراتژیهای مداخله هدفمندی را تعیین کنند.
تشخیص در حوزه روانشناسی، شامل فرآیندی دقیق از ترکیب دادههای ارزیابی، مشاهدات بالینی و قضاوت حرفهای برای شناسایی و طبقهبندی اختلالات سلامت روان یا شرایط روانی است.
روانشناسان از معیارهای تشخیصی مشخصشده در سیستمهای طبقهبندی مانند راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) یا طبقهبندی بینالمللی بیماریها (ICD) استفاده میکنند.
این معیارها دستورالعملهای استانداردی را برای طبقهبندی طیف متنوعی از علائم و سندرمهای روانشناختی ارائه میکنند که به افزایش دقت تشخیص کمک خواهند کرد. روانشناسان برای بررسی دقیق علائم، تجربیات و تاریخچه شخصی با مراجعین گفتگو میکنند.
آنها با انجام مصاحبههای بالینی و استفاده از ابزارهای ارزیابی معتبر اطلاعاتی را جمعآوری میکنند تا وجود و شدت علائم خاص را تعیین کنند، تأثیر آنها را بر عملکرد فرد ارزیابی کرده و الگوهایی که نشاندهنده دستههای تشخیصی خاص هستند را بررسی کنند.
این رویکرد کلنگر نهتنها علائم فرد را در نظر میگیرد، بلکه پیشینه زندگی، تاریخچه رشد و عوامل زمینهای را نیز ارزیابی میکند که ممکن است بر بهزیستی روانشناختی بیمار تأثیرگذار باشد.
پس از ترکیب یافتههای ارزیابی و مشاهدات بالینی، روانشناسان از تخصص خود برای فرمولبندی برداشتهای تشخیصی که با معیارهای تشخیصی تعیینشده همسو هستند، استفاده میکنند.
این کار شامل ادغام دادههای کمی و کیفی برای ایجاد یک تصویر بالینی منسجم است که نمایه روانشناختی منحصر به فرد مراجعین را منعکس میکند.
روان درمانی یا تراپی، نوعی از روشهای درمانی بوده که هدفش کمک به حل مشکلات عاطفی و ذهنی است. انواع مختلفی از تراپی وجود دارد که ممکن است همه آنها مؤثر نباشند.
کلمات تراپی، مراقبت و درمان بسته به زمینه میتوانند هم معنی باشند. منشأ واژه تراپی، کلمه لاتین therapīa بوده که ریشه یونانی دارد و معنای لغوی آن شفا یا درمان است.
رویکردهای مختلفی برای تراپی وجود دارد. بعضی از رویکردها کاربرد زیادی برای شرایط خاص دارند و برخی دیگر به حل طیف وسیعی از مسائل و مشکلات روانی کمک میکنند.
رویکرد مورد انتخاب روانشناسان در جلسات رواندرمانی به مسائلی که میخواهند به آنها رسیدگی کنند و روشهای ترجیحیشان بستگی دارد. در این جلسات، روانشناسان بررسی میکنند که احساسات، موقعیتها و رفتارهای مختلف چه تأثیری روی مراجعین دارند.
همانطور که ذکر شد، انواع زیادی از راهکارهای درمانی وجود دارند، از CBT گرفته تا هیپنوتراپی که دکتر روانشناس بر اساس تجربه و تخصص خود بهترین روش را برای هر فرد تعیین میکند. در ادامه، به بررسی برخی از روشهای درمانی پرکاربرد میپردازیم.
رفتار درمانی، یک رویکرد کنشگرا و متمرکز در حوزه سلامت روان است. طبق تئوری رفتاری، چیزهایی که در گذشته آموخته میشوند، روی رفتار افراد تأثیر میگذارند.
ممکن است که برخی از این رفتارها باعث ناراحتی شوند یا بر زندگی مراجعهکننده تأثیر منفی بگذارند. روانشناسان با رفتار درمانی به بیمار برای تغییر پاسخهای رفتاری خود کمک میکنند. رفتار درمانی میتواند گزینه مناسبی برای رسیدگی به موارد زیر باشد:
درمان شناختی رفتاری، یک راهکار کوتاهمدت در زمینه حل مشکلات روان است. به رفتار درمانی شباهت دارد و همچنین به افکار مشکلساز و الگوهای فکری غیر مفید میپردازد.
ایده پشت درمان شناختی رفتاری یا CBT این است که برخی از باورها یا احساساتی که در مورد موقعیتهای زندگی یا خودتان دارید، میتواند باعث پریشانی و ناامیدی شود. به عنوان مثال، در زمینه درمان وسواس با کمک CBT، میتوان ریشههای این اختلال را شناسایی کرد و سپس به تغییر آنها پرداخت.
روانشناسان در جلسات درمان شناختی رفتاری، روی شناسایی الگوها و بررسی تأثیر منفی آنها روی بیمار تمرکز میکنند. سپس به مراجعین کمک میکنند تا راههایی برای جایگزینی رفتارهای منفی و الگوهای فکری با الگوهای سالمتر و مفیدتر بیابند.
در CBT نیز مانند رفتاردرمانی، زمان زیادی صرف بررسی رویدادهای گذشته نمیشود و روی علائم فعلی و ایجاد تغییر تمرکز دارد. روانشناسان در جلسات CBT به مراجعین تمریناتی خارج از جلسه درمانی میدهند.
برای مثال، ممکن است روان شناس از بیمار بخواهد که افکار منفی خود را در دفتری به صورت ژورنال یادداشت کند. این تمرینات به بیماران کمک میکنند که آنچه که در فرآیند درمانی میآموزند را مرور کرده و در موقعیتهای روزمره مهارتهای جدید خود را به کار گیرند.
درمان شناختی رفتاری میتواند گزینه مناسبی برای رسیدگی به موارد زیر باشد:
علاوه بر موارد فوق، CBT میتواند تحت نظر روانشناس در برخی مواقع با دارو ترکیب شده و نتایج موفقیتآمیزی داشته باشد.
در صورتی که وظایف روانشناسان در بیشتر حوزهها با یکدیگر مشترک است، اما ممکن است که شرح وظایف این افراد با توجه به نوع سازمانی که در آن فعالیت میکنند، تغییر کند.
به عنوان مثال، شرح وظایف روانشناس بالینی یا روانشناس کودک میتواند با وظایف روانشناس در مراکز ترک اعتیاد یا وظایف روانشناس در اورژانس اجتماعی تفاوتهایی داشته باشد.
وظایف روانشناس در مرکز ترک اعتیاد معمولاً روی گروه درمانی، روان درمانی فردی، خانواده درمانی و درمان شناختی رفتاری متمرکز است.
مشاوران و افراد فعال در حوزه روانشناسی، روانپزشکی و مشاوره میتوانند در وزارت بهداشت، بهزیستی، مراکز بهداشت و سلامت، بیمارستانها، مدارس، خانههای سالمندان، زندانها و… استخدام شوند.
وضعیت بازار کار روانشناسی برای خانم ها و آقایان و سطح درآمد شغل روانشناسی مناسب است. به همین خاطر است که شغل روانشناسی در رشته انسانی طرفداران زیادی دارد.
در این مقاله، به معرفی شغل روانشناسی بالینی و بررسی مسئولیتها و وظایف روانشناس پرداختیم. روانشناسها نقش مهمی در شناسایی، تشخیص و درمان انواع اختلالات و مشکلات رفتاری و روانی دارند.
هدف علم روانشناسی، توانبخشی و بهبود کیفیت زندگی افراد است. روانشناسان با ارائه راهکارهایی برای مدیریت استرس، افزایش اعتماد به نفس، تقویت روابط اجتماعی و…، به بیماران کمک میکنند که به شکل بهتر و سالمتری با چالشهای زندگی خود مواجه شوند.
پیش از انتخاب مسیر شغلی خود، باید با وظایف اصلی روانشناس و مزایا و معایب شغل روانشناسی آشنا شوید و تصمیم آگاهانهای بگیرید.