وبا بیماری شایع فصل تابستان

[URL="[Only registered and activated users can see links]"]وبا ([Only registered and activated users can see links]) پس از همه‌گیری‌های زیاد فصلی و یا ناگهانی در سال 1961 در اندونزی، درجنوب شرقی آسیا شعله‌ور شد و در سال 1963 به بنگلادش، در سال 1964 به هند، در سال 1965 و 1966به شوروی، عراق و ایران رسید.
این بیماری در سال 1970 آفریقای غربی را – كه بیش‌از 100 سال بود وبا در آن رخ نداده بود- مورد حمله قرار داد. این بیماری مسری به سرعت در تعدادی ازكشورهای‌آفریقایی نیز گسترش یافت و در اغلب نقاط این قاره‌شكل محلی «آندمیك» به‌خود گرفت.
بیماری وبا در سال1991 آمریكای جنوبی را كه بیش از یك قرن عاری از وبا بود فراگرفت، در طول یك سال به 11 كشور گسترش یافت و در نهایت تمام این قاره را در كام خود فرو برد.
بیماری وبا كه یك عفونت حاد روده‌ای ناشی از باكتری «ویبریوكلرا» است، از40سال پیش تاكنون در ایران وجود داشته و به شكل بومی در كشور درآمده و هر سال تعدادی را مبتلا می‌سازد.

به اعتقاد كارشناسان بهداشتی، هر گاه تعداد مبتلایان به وبا در دوره ‌متوسط 3 سال افزایش پیدا كند، اپیدمی شروع می‌شود.
وبا (cholera) بیماری اسهالی مناطق گرمسیری (یا در فصول گرم مناطق دیگر) است كه توسط باكتری‌ای به‌نام ویبریوكلرا ایجاد می‌شود كه منحصراً انسان را مبتلا می‌كند. علائم آن هم ناشی از سمی است كه توسط میكروب در روده انسان ترشح می‌شود.

انتقال بیماری از طریق دست‌های آلوده، تماس با مواددفعی و استفراغ بیماران و ملافه‌ها و لوازم آلوده، همچنین آب آلوده به مدفوع، سبزی و میوه‌های خام آلوده یا شسته شده با آب آلوده و یا غذای آلوده شده توسط دست یا مگس امكان‌پذیر است.
ویژگی مشخص وبا آغاز ناگهانی اسهال جهنده بدون فشار و آبكی است كه به‌دنبال آن استفراغ، كم آب شدن سریع، گرفتگی ماهیچه‌ها و كم شدن ادرار فرا می‌رسد. میزان كشندگی بیماری درصورت عدم‌جایگزینی سریع مایعات و الكترولیت بدن 30 الی40درصد است.

حدود 80 درصد بیماران مبتلا به وبا بدون علامت هستند و فقط20 درصد افراد مبتلا به وبا دچار اسهال حاد آبكی می‌شوند. از این تعداد 10 تا 20 درصد هم دچار اسهال آبكی شدید همراه با استفراغ می‌شوند.
جلوگیری از ورود وبا به یك منطقه غیرممكن است ولی می‌توان با انجام اقدامات مراقبتی به‌موقع از گسترش آن جلوگیری كرد. یك طرح و برنامه جامع آمادگی مقابله با طغیان وبا در كشور و در مناطقی كه در آنها وقوع فصلی بیماری انتظار می‌رود، بهترین وسیله مقابله با طغیان است.

بهترین راه پیشگیری از وبا و سایر بیماری‌های اسهالی در دراز مدت هم، بهبود و تامین آب آشامیدنی سالم، بهسازی محیط، سلامت غذا و آمادگی و هوشیاری جامعه است.

با این حال در مرحله حاد بیماری، تعداد میكروب وبای موجود در هر میلی‌لیتر مدفوع بیش از یك میلیون عدد است و هر بیمار مبتلا به وبا ممكن است طی بیماری خود یك تا 60 لیتر و به‌طور متوسط بیش از 10 تا 20 لیتر مدفوع آبكی دفع كند.
بیماران مبتلا به وبای خفیف به‌علت توانایی حركت و جا به‌جایی و نقل و مكان سهم بیشتری در انتشار عامل بیماری دارند. همین طور مبتلایان بدون علامت، خطرناكند و نقش بارزتری در انتشار عفونت دارند.

میكروب وبا در مقابل عوامل محیطی نظیر گرما و خشكی مقاومت ندارد و در عرض چند ساعت حیات خود را از دست می‌دهد. مثلا در دمای 55 درجه سانتی‌گراد در عرض 15 دقیقه از بین می‌رود.

اما، چه افرادی بیشتر به وبا مبتلا می‌شوند؟ افرادی كه كاهش اسیدیته معده در اثر بیماری مزمن معده و استفاده از آنتی اسید دارند بیشتر و شدید‌تر به وبا مبتلا می‌شوند.
همچنین افرادی كه وضع تغذیه مناسبی نداشته و از سوء تغذیه رنج می‌برند، استعداد بیشتری برای ابتلا به وبا دارند. علاوه بر این افرادی كه گروه خونی O دارند 2 تا 3 برابر بیشتر از سایر گروه‌های خونی مبتلا می‌شوند.

دوره كمون
دوره كمون بیماری چند ساعت تاچند روز و به‌طور معمول در حدود 2 تا 3 روز است. بعد از طی دوره كمون و سرایت 12ساعته تا 6 روزه، اكثر موارد وبا به‌صورت بدون علامت یا با علائم بالینی مختصری تظاهر می‌یابند، به‌طوری كه به ازای هر یك مورد بیمار مبتلا به وبای التور دارای علامت در حدود 20 تا 100 مورد بیماری بدون علامت رخ می‌دهد.
عفونت ناشی از میكروب وبای التور طولانی‌تر از انواع دیگر است و موارد خفیف و بدون علامت بیشتری ایجاد می‌كند.

راه‌های انتقال
انتقال بیماری از طرق مستقیم و غیرمستقیم صورت می‌گیرد.از طریق تماس مستقیم دست با مدفوع و استفراغ فرد بیمار و یا جابه‌جایی وسایل و لوازم آلوده بیمار وبایی، از طریق تماس غیرمستقیم مثل خوردن آب و غذای آلوده، خوردن سبزی و میوه كه با آب آلوده شسته شده‌اند، شست‌وشوی لباس و ظروف غذا در آب‌های آلوده، استحمام و شنا در آب‌های آلوده.

علائم و نشانه‌های بیماری
 افزایش حركات دودی روده كه نخستین علامت بیماری است و بیمارآن را به‌صورت احساس پری و سروصدا(غرغر) در شكم بیان می‌كند، مدفوع شل و آبكی، استفراغ بدون حالت تهوع قبلی و عق زدن، عطش و تشنگی شدید، افزایش ضربان قلب، كاهش فشار خون و غیرقابل لمس بودن نبض مچ دست. در این مرحله بدن بیمار به‌ویژه دست و پای او، سر دو نوك انگشتان، زبان و لب‌ها كبود می‌شود.
 دردهای كرامپی اندام‌ها و گاهی درد ماهیچه‌های شكم به‌دنبال
از دست دادن مقادیر زیاد املاح بدن.

راه‌های پیشگیری
رعایت نكات زیر برای پیشگیری از بیماری‏های قابل انتقال به وسیله آب و مواد غذایی از جمله بیماری‏های اسهالی و حفظ سلامت خود و اطرافیان در منزل، تفریحگاه‌ها و پارك‏ها لازم و ضروری است.
 استفاده از آب لوله‏كشی تصفیه شده در تمام مواقع. چنانچه از سلامت آب در دسترس اطمینان ندارید، ابتدا آن را جوشانده و پس از سرد كردن مصرف كنید.
 شستن دقیق و صحیح دست‏های خود با آب و صابون قبل از دست زدن به مواد‌غذایی و خوراكی و همچنین قبل از غذا خوردن و بعد از رفتن به توالت
 شستن دست‌ها با آب و صابون قبل از تهیه و دادن غذا یا شیر‌دادن به كودك و بعد از تمیز كردن كودك

 اجتناب از آشامیدن آب‌های مشكوك در پارك‏ها، باغ‌ها، فضای سبز، اماكن و فضاهای عمومی
 خودداری از مصرف مواد‌غذایی، آبمیوه و آب هویج، معجون و دیگر مواد خوراكی و نوشیدنی‏هایی كه توسط فروشندگان دوره‏‌گرد عرضه می‌شود.
 استفاده از غذاهای طبخ‌شده در منزل تا آنجا كه ممكن است.

 نگهداری مواد خوراكی در ظروف سربسته و دور از دسترس مگس و حشرات
 نگهداری زباله در كیسه‌های مخصوص زباله و دفع در محل مناسب
 نگهداری غذاهای فاسد‌شدنی به‌اندازه نیاز در یخچال
 خودداری از قرار دادن سبزی و میوه‏جات شسته نشده در یخچال

 استفاده همیشه از شیر و فرآورده‌های لبنی پاستوریزه یا جوشاندن شیر به‌مدت ??دقیقه قبل از مصرف
 قرار ندادن اقلامی مثل نان كه قابل شست‏وشو و پختن مجدد نیستند در موقع خرید و حمل موادغذایی در كنار میوه‏ و سبزیجات شسته نشده و گوشت خام
 به همراه داشتن آب و غذای سالم هنگام سفر یا استفاده از نوشیدنی‌ها و غذاهای با بسته‌بندی مطمئن.

روش سالم‌سازی میوه‌ها و سبزیجات
برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های انگلی و روده‌ای مانند وبا، حصبه و اسهال خونی باید میوه و سبزی را قبل از خوردن در ? مرحله سالم‌سازی كرد.

مرحله اول، پاكسازی‌ است.
در این مرحله میوه‌ها یا سبزی‌ها را با دقت و به خوبی پاك كنید تا گل ولای و مواد زائد و الیاف خراب و قسمت‌های گندیده آن به‌طور كامل برطرف شود و سپس در آب تمیز و سالم شست‌وشو دهید.
در مرحله دوم در یك ظرف با توجه به مقدار و حجم میوه یا سبزی پاك شده آب ریخته وسپس به ازای هر یك لیتر آب 3 تا 5 قطره مایع ظرفشویی اضافه كرده و به هم بزنید.

به‌مدت 5 دقیقه میوه و سبزی را به‌طور كامل در كفاب قرار داده و دوباره میوه‌ها یا سبزی‌ها را با آب تمیز و سالم شست‌وشو دهید تا تخم انگل‌ها جدا شود. بعد از انگل‌زدایی، میكروب‌های بیماری‌زا را با مواد و محلول‌های ضد‌عفونی مورد تایید وزرات بهداشت باید از بین برد.

در این مرحله برای از بین بردن میكروب‌های بیماری‌زا، به ازای هر 5 لیتر آب به مقدار یك گرم پودر پركلرین در ظرف آب ریخته و صبر كنید تا خوب حل شود و سپس به‌مدت 5 دقیقه میوه یا سبزی‌های انگل‌زدایی شده را در آن قرار دهید.
پس از انجام ضدعفونی میوه‌ها یا سبزیجات، آنها را دوباره در ظرف آب تمیز و سالم بریزید تا باقی مانده محلول پركلرین یا مواد ضدعفونی از میوه یا سبزی‌ها جدا شود.
پس از شست‌وشوی نهایی با اطمینان می‌توان میوه‌ها یا سبزی‌ها را میل كرد.