اختلال شخصیتی مرزی borderline
افراد مبتلا به این اختلال، خودانگاره (خودپندارهی) بسیار بیثباتی دارند، روابط میانفردیشان نیز بسیار بیثبات است. آنان معمولاً سابقهی روابط شدید، اما پرآشوب دارند که معمولاً آرمانیکردن مفرط دوستان یا معشوقها را شامل میشود اما بعداً بهسرخوردگی و ناامیدی میانجامد. خشم شدید و نشانههای بیثباتی عاطفی، دو ویژگی مهم این اختلال است.
9) اندیشهپردازی پارانویاییگذرا و مرتبط با فشار روانی یا نشانههای شدید تجزیهای
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، کوششهای بیوقفهای را برای اجتناب از طرد و رهاشدگی خیالی یا واقعی انجام میدهند.
این افراد، حساسیت زیادی به شرایط محیطی دارند. آنان ترسهای شدید مربوط به طرد و رهاشدگی و خشم نامناسب را، حتی در حین مواجهه با یک جدایی کوتاهمدت واقعگرایانه و یا هنگامیکه تغییرات غیرقابل اجتناب در نقشهها پیشمیآید، تجربه میکنند.
این افراد ممکن است بر این باور باشند که رهاشدگی یا طرد بهطور تلویحی به این معناست که آنان «بد» هستند. این ترسهای رهاشدگی، با عدم تحمل تنهایی و نیاز به بودن با دیگران رابطه دارد. کوششهای بیوقفهی آنان برای اجتناب از طرد و رهاشدگی، ممکن است شامل اعمال تکانشی همچون آسیبزدن به خود یا رفتارهای انتحاری باشد.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، الگویی از روابط بیثبات و شدید دارند. آنان ممکن است در ملاقاتهای اول یا دوم، حامیان بالقوه یا دلدادگانی را بهصورت ایدهآل در ذهن خود تجسم کنند؛ ممکن است مایل باشند وقت زیادی را با یکدیگر سپری کنند و در اوایل برقراری روابط، ازجزئیات بسیار خصوصی یکدیگر مطلع گردند.
افراد مبتلا به این اختلال، دستکم در دو زمینه که به صورت بالقوه «خودآسیبزننده» هستند، تکانشگری نشانمیدهند. آنان ممکن است قمار کنند، بدون ملاحظه پول خرج کنند، زیاد غذا بخورند، سوءمصرف مواد و رابطهی جنسی نابههنجار داشته باشد یا بهگونهای بیاحتیاط رانندگی کنند. افراد مبتلا به «اختلال شخصیت مرزی»، رفتارهای مکرر خودکشی، حرکات بیانگر تهدید یا رفتار خودآسیبی نشان میدهند.
تشخیص افتراقی
اختلال شخصیت مرزی، اغلب با اختلالهای خُلقی بهطور همزمان رخمیدهد و هنگامیکه ملاکهای هر دو اختلال مطابقت کنند، میتوان هر دو تشخیص را مطرح کرد. چون جلوهی مقطعی اختلال شخصیت مرزی ممکن است شبیه یک دوره اختلال خلقی باشد، متخصص بالینی نباید صرفاً مبنای تصویر مقطعی و بدون داشتن اطلاعات مستندی که نشاندهد این الگوی رفتاری، شوری زودرس و سیری پایدار دارد، تشخیص اختلال شخصیت مرزی را مطرح کند.
اگر فردی ویژگیهای شخصیت را داشته باشد که علاوهبر اختلال شخصیت مرزی، با ملاکهای یک یا چند اختلال شخصیت دیگر نیز مطابقت کند، میتوان تمام تشخیصها را مطرح نمود. اگرچه اختلال شخصیت نمایشی نیز ممکن است با توجهطلبی، رفتار فریبکاری و تغییر سریع هیجانها مشخص شود اما اختلال شخصیت مرزی براساس خودتخریبی، قطع روابط نزدیک همراه با خشم و احساسهای مزمن و ریشهدار پوچی و تنهایی متمایز میشود.
درمان اختلال شخصیت مرزی
رواندرمانی :
درمان انتخابی برای این اختلال، «رواندرمانی» میباشد که بهیکاندازه برای بیمار و درمانگر مشکل است. علت آن، بیثباتی و رفتار تکانشی (لحظهای) و همچنین استفاده از مکانیسم دفاعی«دونیمسازی» است. (مکانیسمی که موجب میشود شخصیت مرزی، متناوباً از درمانگر یا سایر افراد محیط بیزار شده یا آنان را بهشدت دوست بدارد.) رفتار درمانی -بهخصوص آموزش مهارتهای اجتماعی با استفاده از نوارهای ویدیویی که بیمار را در مشاهدهی تأثیر رفتارش بر دیگران توانا میکند- مفید است. در کنار رواندرمانی انفرادی، رواندرمانی گروهی نیز سودمند میباشد.
دارودرمانی :
برای اخذ نتایج بهتر، «دارودرمانی» به «رواندرمانی» اضافه میشود. از داروهای «ضدجنون» برای کنترل خشم و خصومت و دورههای پسیکوتیک گذرا و از داروهای «ضدافسردگی» برای بهبود خُلق بیمار استفاده میشود. از دیگر داروهای مورد استفاده میتوان به «ضدتشنجها» و «کربنات لیتیوم» اشاره کرد. تجویز این داروها باید تحتنظر روانپزشک باشد.