ما وظیفه داریم عوامل تضعیف روحیه را شناسایی و وجود خود را از آنان پاكسازی كنیم. 1ـ باورهای منفی و غلط باورهای منفی روحیه انسان را افسرده میكند. كسی كه معتقد است شانس ندارد، این تصور، ارمغانی جز افسردگی روحی برای او نخواهد داشت. 2ـ ناامیدی از فضل و رحمت خداوند كسی كه از رحمت بیپایان الهی ناامید شود، بهرهای جز احساس یأس و ناامیدی نخواهد داشت، از این رو خداوند در قرآن میفرماید:
از رحمت خدا مأیوس نشوید.
امام علی(علیهالسلام) میفرماید:
ناامیدی از رحمت حق صاحب خود را كشته و هلاك كرده است.
ناامیدی روحیه و نشاط برنامهریزی و تلاش را از انسان میگیرد. 3ـ فقدان خودباوری و اعتماد به نفس یكی دیگر از عواملی كه روحیه انسان را تضعیف و تخریب میكند، این است كه ا نسان توانایی و قدرتی را كه خدای مهربان به او داده است باور نداشته و از انجام كارهای بزرگ، هراس داشته باشد، انسان بیشهامت، نمیتواند دارای روحیه مثبت باشد. 4ـ فقدان هدفگذاری و برنامهریزی چنان چه كسی در زندگی هدف معینی نداشته باشد و بیبرنامه باشد به مرور زمان روحیه مثبت خود را از دست خواهد داد. 5ـ تحلیل نادرست از رویدادهای زندگیافرادی كه تحلیل نادرستی از رویدادهای زندگی دارند، باید توجه داشته باشند كه ما به همه زوایای رویدادهای زندگی آگاه نیستیم، بنابراین اگر رویدادی برخلاف میل ما بود نباید روحیه خود را از دست بدهیم و به منفی بافی بپردازیم، چه این كه خداوند در قرآن میفرماید:
ای بسا چیزهایی كه شما از آنها بیزاری میجویید (خوشایند شما نیست) در حالی كه برای شما خیر و بركت است.
در ادامه میفرماید: خدا میداند اما شما از خیر آن آگاه نیستید. 6ـ صفات ناپسند روان شناسان به این مطلب پی بردهاند كه صفات ناپسندی چون حسد، كینه، بدبینی، ترس، بخل، انتقام جویی مانند آتش، روان انسان را دچار عذاب و نگرانی میكنند، حسد و كینه بیش از آن كه برای دیگران زیان داشته باشد، آرامش و نشاط را از خود فرد سلب میكند. 7ـ قطع رابطه با خدای مهربان خداوند مركز نشاط و آرامش بینهایت است، كسی كه با او قطع رابطه كند به طور یقین آرامش و نشاط را از دست خواهد داد و روحیه منفی و افسردهای خواهد داشت. 8ـ كاربرد عبارتهای منفی استفاده از كلمات و واژگان منفی چون، نمیشود، نمیگذارند، نمیتوانم، امكان ندارد، شانس ندارم، خدا به ما بیتوجه است و… چون سمی خطرناك روحیه را افسرده و تضعیف میكنند. 9ـ معاشرت با افراد منفینگر و بدبین یكی از عوامل تخریب روحیه، نشست و برخاست با افراد بدبین است، از آنجا كه این افراد دارای روحیهای منفی هستند دائما به دیگران هم پیام منفی داده و آثار و حالتهای روحی خود را به آنها منتقل میكنند در نتیجه روحیه همنشینان آنان پس از مدتی نگران، افسرده و منفینگر خواهد شد. 10ـ غم و اندوه منفی غم و اندوه دو نوع است. یك نوع غم و اندوهی كه برای كمبودهای معنوی در مناجات با خدای مهربان به انسان دست میدهد و احساس میكند كه چه فاصله طولانی بین او و افراد توسعه یافته و عاشق خدا وجود دارد. این غم و اندوه، مثبت و سازنده است. زیرا مقدمات رشد و كمال شخص را فراهم میكند.
اما نوع دوم غم و اندوه برای مادیات و زندگی دنیوی است كه نه تنها رشد و كمالی برای انسان نمیآورد، بلكه موجبات تحلیل قوای جسمی و روحی را نیز فراهم میكند.
حضرت علی(علیهالسلام) میفرماید:
آنچه كه برای مرد ننگ است، غصه است.
بنابراین غم و اندوه منفی انسان را ضایع و روحیه او را تخریب میكند. نگرانی و اندوه برای اهداف و مقاصد مادی علاوه بر عوارض جسمانی آثار روحی زیان باری را در پی خواهد داشت، كه سلب آرامش، اضطراب و نگرانی یكی از آنها میباشد.