نگاهی چند به استان مازندران

درخت. " ارس " درختی دو پایه از خانواده سرو، یكی از معدود سوزنی برگهای بومی شمال ایران و درخت مقاوم و زیبای مناطق جنگلی و كوهستانی به ویژه شمال كشور محسوب می‌شود. ناحیه رویشی این درخت از غرب تا شرق در امتداد دامنه‌های جنوبی رشته كوههای البرز و از شمال غربی تا جنوب در امتداد ارتفاعات البرز زاگرس‌است. صبر و مقاومت در برابر خشكی و سرما، قابلیت رویش در ارتفاعات بیش از سه هزار متری از سطح دریا و سرسبزی از ویژگی‌های این درخت زیبا است كه توسعه كاشت آن در ارتفاعات، روند فرسایش خاك را در كشور كاهش می‌دهد. ارس "‪ "PARSIAN JANIPER‬این درخت كوهستانی ، با ارتفاع هفت تا ‪ ۱۰‬متر ، برگهای فلسی ، میوه‌های ارغوانی رنگ و قطر هشت تا ‪ ۱۲‬سانتی متر به صورت درختچه‌های پراكنده در برخی از مناطق شمال را از جمله جاده لوشان ، هراز ، جاده چالوس در دل سنگها و صخره‌ها، می‌توان مشاهده كرد. زیستگاه اصلی ارس ، مناطق بنه بادام بوده و اكنون در بسیاری مناطق كشور جز درختچه‌هایی پراكنده ، چیز دیگری از آن دیده نمی‌شود. به اعتقاد جمعی از كارشناسان منابع طبیعی غرب مازندران ، تكثیر و كاشت نهال این درخت باید در توسعه جنگل كاری و احیای جنگل‌های مخروبه موردتوجه گیرد. آنان در گفت و گو با خبرگزاری جمهوری اسلامی افزودند : از آنجایی كه ارس در جاهایی قابلیت رشد دارد كه درختان دیگری نمی‌روید، بنابراین غرس این درخت تا حد زیادی در پایداری خاك و جلوگیری از فرسایش وتخریب خاك درمناطق كوهستانی موثر است. عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل و مرتع كشور گفت : احیاء جنگل ها از طریق كاشت نهال ارس ضروری است. " مصطفی خوشنویس " در گفت و گو با ایرنا افزود : ارس یكی از گونه‌های خاص مناطق كوهستانی است كه در ارتفاع بیش از دو هزار و ‪ ۵۰۰‬متر از سطح دریا دیده می‌شود. وی اظهار داشت : این گونه حتی در ارتفاع سه هزار و ‪ ۹۰۰‬متری نظیر فیروز كوه نیز مشاهده شده است. وی خاطرنشان كرد : این گونه دیر زیست كه پایه كهنسال زیادی از ان در كشور یافت می‌شود ، جنبه تقدس دارد. به گفته خوشنویس درخت ارس از نظر آبخیزداری اهمیت زیادی دارد و می‌تواند در مناطق كم آب و خشك نیز رویش كند. وی یادآور شد : این گونه قادر است پس از ‪ ۵‬تا شش ماه بدون نیاز به آب فصل خشك را تحمل كند. این عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل و مرتع كشور ادامه داد : اگر منطقه‌ای با این گونه درختی احیا شود، پوشش سبز آن برای هزاران سال تامین می‌شود. خوشنویس تصریح كرد : ارس ، چوب صنعتی خوبی ندارد ولی در برابر آفات و پوسیدگی بسیار مقاوم است. وی بیان داشت : در حال حاضر تكثیر درخت ارس از طریق بذر انجام می‌شود و از طریق قلمه زنی نیز می‌توان آن را تكثیر كرد. به گفته او توسعه كاشت ارس در مناطق كوهستانی و با ارتفاع زیاد در تثبیت خاك و جلوگیری از فرسایش خاك موثر است. وی گفت : اكنون این گونه سوزنی برگ در قسمت‌هایی از مناطق شمالی و شمال شرق مانند باجگیران، لاین ، آذربایجان شرقی و غربی رویشگاههای وسیعی دارد. معاون آموزشی دانشكده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس به ایرنا گفت : ارس، یكی از چهار گونه سوزنی برگ موجود در جنگل‌های كشوراست كه ارزش بالایی دارد. " سید محسن حسینی " بیان داشت : چهار گونه سوزنی برگ نظیر زربین ، سرو خمره‌ای، سرخدار و ارس در كشور وجود دارد و بقیه گونه‌های پهن برگ است. وی اظهار داشت : گونه‌های مختلف درخت ارس، نظیر سابینا، آكسیدروس،كمونیس ، پلی كارنوس از دیگر گونه‌های با ارزش و با اهمیت هستند. این استاد منابع طبیعی افزود : ارس در جاههای مانند شكاف سنگها و صخره- ها قابلیت رشد ندارد. به گفته حسینی این گونه بسیار مقاوم و بدون وجود خاك می‌توان زندگی كند، بنابراین باید برای توسعه كاشت آن برنامه‌ریزی شود. وی یاداور شد : توسعه كاشت این گونه در توسعه جنگل كاری و جنگل‌های مخروبه به عنوان یك اولویت باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. معاون آموزشی دانشكده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس واقع در شهرستان نور تصریح كرد : سبز كردن بذر این گونه از جمله مشكلات است زیرا برخی حشرات از مغز بذر آن، تغذیه می‌كنند. این استاد دانشگاه ادامه داد : تحقیقات نشان داده كه بذر این درخت برای سبز شدن در ایران باید تا دو سال در لایه‌های برف باشد تا قوه نامیه آن به دست آید. حسینی بیان داشت : اكنون این گونه به صورت تك پایه و پراكنده در كشور وجود دارد كه باید برای توسعه آن تلاش جدی تر شود. پژوهشگر مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران در گفت وگو با ایرنا یادآور شد : در حوزه آب و هوایی شمال ایران درخت ارس زیادی وجود ندارد. " یوسف گرجی بحری " افزود : به ندرت تك گونه‌های این درخت در برخی از حوزه‌های نظیر گرگان و مینودشت وجود دارد. وی اظهار داشت : در نیمرخ جنوبی رشته كوه البرز مانند جاده كرج نمونه- های از این درخت كه در مقابل سرما و خشكی مقاوم است ، مشاهده می‌شود. گرجی بحری گفت : این گونه برای توسعه جنگل در سایر مناطق كشور مفید است و تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده است. وی تصریح كرد : برخی گونه‌های درختی متنوع دیگری درشمال وجود دارد كه باید برای توسعه جنگل كاری مورد توجه قرار می‌گیرد. وی یادآور شد : انواع افرا، بلوط ، ممرز، از جمله نمونه‌ها برای توسعه و احیای جنگل در مناطق شمال است. در جنگل‌های ‪ ۱/۸‬میلیون هكتاری شمال ‪ ۹۱‬گونه درختی و ‪ ۲۱۱‬گونه درختچه‌ای وجود دارد

جاذبه های دیدنی مازندران / نكا

این شهرستان از شمال و شمال شرقی به شبه جزیره میانكاله از شرق به شهرستان بهشهر و از جنوب و غرب به شهرستان ساری محدود می گردد. نام نكا را به صورت « نیكاح » و « نیكا » هم آورده اند كه به معنای شهر و آبادی كوهستانی یا سرزمینی كه در آن خیزران یا نوعی نی می روید یا آبادی جایگاه « الهه ناهید » است.
مراكز دیدنی :
آب معدنی قر مرض دریاچه استخر پشت منطقه هزار جریب غار باستانی كمیشان برج آرامگاهی امامزاده عبدالله

جاذبه های دیدنی مازندران / ساری

شهرستان ساری از شمال به دریای مازندران، از مشرق به شهرستان نكاء از جنوب به استان سمنان و از مغرب به شهرستان های جویبار قادم شهر و سواد كوه محدود است. ساری مركز استان مازندران از جمله شهرهای بزرگ طبرستان و مركز فرمانروایی اسپهبدان بود.
دكتر « سید حسن حجازی كناری » در كتاب « نام های باستانی مازندران »، ساری را محل سكونت گروهی از آریایی های مهاجر می داند و معتقد است به حدس نزدیك به یقین ساری باید كلمه ای به صورت سری آریه یا( ساآریه) بوده باشد. این دو نام ، در زبان فارسی به ترتیب سروری كردن = آسودن گاه = آسایشگاه = محل استقرار و آسودن معنی می دهد . عبارت دیگر ساری محل استقرار و آسایش آریایی ها بوده و همین نام طی هزاران سال به صورت ساری در آمده است.با تسلط سلوكیان و تحت تاثیر فرهنگ یونانی ساری به سیرینكس بدل شد. سكه هایی از زمان اشكانیان با ضرب سیرینكس باقی مانده از این ایام است. در زمان سلسله ساسانی سیرینكس به سارویه و بعد از سقوط این دولت و ورود اعراب به ساریه و بعد از قرن چهارم به ساری تغییر نام یافت. مقدسی در سال 375 ه.ق. درمورد شهر سارویه می نویسد: محل پرجمعیتی است كه در آنجا پارچه فراوان می بافند و بازارهای آن مشهور بود. دارای حصار كوچك و خندقی بود و یك مسجد جامع داشت.
شهر ساری در طول تاریخ صدمات فراوان دید كه غارت شهر در زمان سلطان محمد خوارزمشاه و حمله مغولان از آن جمله است . لشكریان امیر تیمور تمام شهر را ویران و مردم آن را قتل عام كردند. این شهر در طول تاریخ خود به ویژه دوره اسلامی همواره مركز سیاسی و اداری مازندران بود.
پیشینه تاریخی شهر ساری :
شهر ساری از جمله شهرهای باستانی استان مازندران است. در نقشه های جغرافیایی زمان هخامنشیان تنها یك شهر در كنار دریای خزر مشاهده می شود و نام آن زادكارتا است ومكان تاریخی شهر زادكارتا دقیقاً با جایگاه كنونی ساری همخوانی دارد. گرچه برخی محققین بنیاد شهر ساری را از اقدامات فرخان بزرگ می دانند، ولی با مرور تاریخ مازندران می توان باور داشت كه ساری كنونی بر روی لایه های شهری ساخته شده كه از قرون ماقبل از اسلام مركز ایالت شمالی ایران بوده است. ساری پایتخت فرمانفرمایان آل طاهر و پادشاهان آل علی بن حسن و محمد زید در قرن سوم و تا سال 635 هجری هم مركز آل باوند بود. دیوارهای ساری در سال 179 هجری به وسیله عبدالملك بن مقفع مرمت شد. شهر ساری را روسها در سال 298هجری قمری آتش زدند و در سال 325 هجری قمری شهر از سیل آسیب سخت دید به طوریكه مردم آن مجبور شدند به كوهها پناه ببرند.
ساری در قرن هفتم هجری توسط مغولان صدمه بسار دید بطوریكه وقتی حمد ا.. مستوفی در مورد این شهر می نوشت این شهر تقریباً ویرانه بود. در سال 769 هجری تا 777 هجری قمری سیدكمال الدین قوام الدین مرعشی دیواری دور شهر ساخت و آنرا با خندقی عمیق محصور كرد. و در درون دیوار قله ای و قصری بر پا ساخت و شهر را دوباره بنا كرد. در سنه 795 هجری قمری لشكر امیر تیمور شهر را غارت كردند و فاتح مزبور به قتل عام اهالی فرمان داد و شهر در دوره حاكم جدید كه جمشید بن قارن غوری نام داشت از لطمه بهبود یافت و پایتخت مازندران باقی ماند. بنابراین ساری از جمله شهرهایی بوده كه از دوران بسیار طولانی مسكون بوده و مركز هسته اولیه شهر ساری بافت قدیم شهر بوده است.
عوامل موثر بر شكل گیری منطقه تاریخی :
یكی از ویژگیهای شهر پویایی آن می باشد. یعنی هیچگاه شكل تمام شده ای برای شهر نمی توان تعریف كرد. زیرا شهر در فرایند توسعه برای انطباق خود با شرایط محیطی اقتصادی و …… همواره در حال دگرگون شدن می باشد. با این حال می توان مقاطعی از تاریخ شكل گیری شهر را كه دارای پایداری نسبی می باشد تعریف نمود.شهر تاریخی ساری از قدیمیترین روزهای پیدایش خود به عنوان مركز ایالت شناخته شده است. انتخاب جایگاه آن از طرفی به سبب موقعیت جغرافیایی – سیاسی یعنی مركزیت آن نسبت به بقیه زیر حوزه های حكومتی بوده و از طرفی دیگر شرایط طبیعی مساعد از جمله همجواری با رودخانه تجن و حاصلخیزی جلگه های میان كوه البرز و دریای مازندران فرصت مناسبی را برای بنای شهر ایجاد نموده است.
ساختار الگوی اولیه شهر نیز متكی بر عوامل ذكر شده یعنی ضرورت دسترسی به زیر حوزه های حكومتی در شرق و غرب و كرانه های البرز و دریای مازندران دو محور متقاطع ارتباطی اصلی شكل می گیرد و كانون اصلی فعالیتهای شهر در محل تقاطع بوجود می آید. با تشكیل شهر – قلعه فئودالی ( قرن هشتم هجری ) چهار دروازه شهر، دروازه بابل ، دروازه گرگان، دروازه دریا و دروازه كهستان نیز برپا می شود.
ویژگیهای كلی بافت قدیم شهر:
سازمان قضایی اولیه شهر دارای الگوی ستاره ای ارگانیك با نقطه كانونی مسجد جامع و میدان مجاور آن می باشد. و محلات مسكونی در امتداد و شریانهای اصلی هسته مركزی شكل گرفته اند. پیوندهای اجتماعی نظیر ویژگیهای تباری یك قوم مهاجر، همبستگی افراد محله را تامین نموده و عناصر عملكردی كالبدی ویژه شامل خدمات محله ای، حمام و تاسیسات مذهبی ( تكیه، حسینیه ) استقلال و هویت كالبدی محلات را تعریف می نموده اند. عناصر عملكردی و كالبدی حول محور اصلی ارتباطی محله به نقطه كانونی شهر مستقر شده و معمولاً نیز اندكی گشادگی در فضا میدان محله را تعریف می نموده است. عملكرد این میدان به ویژه در ایام مراسم مذهبی نظیر عاشورا قابل توجه است. مانند محله اصفهانی و میرمشهد از میان عناصر هویت بخش، تكیه و حسینیه با وجه تسمیه نام محله دارای اهمیت بیشتری است. به نحوی كه نام هر تكیه حاجی آباد، عباس خانی، …… نمایانگر محله پیرامون آن می باشد. به این ترتیب شعاع های الگوی ستاره ای، امتداد آنها و محورهای منشعب از آن تقسیمات شهری قدیم و فقرات اصلی محلات را تشكیل میداده اند. ویژگی اصلی این فقرات نقش پیوند دهندگی آنها را از یك سو و استقرار مراكز خدمات عمومی را از سوی دیگر تعیین می نماید.
پس از استقرار شبكه الگوی ستاره ای هندسی ( دهه دوم قرن حاضر ) بر روی بافت مركزی شهر، خیابانهای متقاطع كنونی ( انقلاب – مدرس – 18 دی و جمهوری اسلامی ) و احداث خیابان قارن در دهه 40 نظام اولیه تقسیمات شهری را دگرگون ساخته، تقسیمات دیگری را نیز بر ساختار بافت تحمیل نمودند. خیابانهای جدید داخل بافت و حلقوی پیرامون آن، ارتباطات اصلی سواره را در هسته مركزی سمت و سودادند. كیفیت های كالبدی این خیابانها نقش تفكیك كننده داخل و پیرامون بافت داشته است. به نحوی كه عملاً دو جبهه خیابان دو محله وجود داشته است. به رغم این پدیده، اماكن و تاسیسات مذهبی جدید محلات مجاور، در جداره خیابان و به عبارتی مرز كالبدی محلات مستقر شدند. بدین ترتیب محلات از یك سو با خیابانهای سواره تفكیك كننده و از سوی دیگر بافقرات اصلی داخل بافت تعریف می شوند.
بناهای موجود در بافت قدیم ساری :
1- آب انبار نو 2- خانه كلبادی 3- مدرسه علمیه مصطفی خان 4- منزل اخوتیان 5- خانه فاضلی 6- آب انبار میرزا مهدی 7- امامزاده یحیی 8- امامزاده زین العابدین 9- منزل سردار جلیل 10- مسجد جامع 11- ساختمان دارائی
برخی مراكز دیدنی :
مسجد جامع ساری برج رسكت، بقعه متبركه سید زین العابدین بن سید كمال الدین امامزاده عباس ( ع ) امامزاده یحیی (ع ) بقعه متبركه درویش فخرالدین گلما، امامزاده عبدالصالح مرزرود، امامزاده قاسم ( ع) عیسی خندق مقبره شاطر گنبد ( ع ) مجموعه مسجد مدرسه فرح آباد ساری، آب انبار میرزا مهدی آب انبار نوساری خانه كلبادی ، حمام وزیری ، خانه فاضلی ، دشت ناز ساری و …

جاذبه های دیدنی مازندران / آمل

شهرستان آمل از شمال به شهرستان محمود آباد، از شمال شرقی به شهرستان بابلسر، از شرق به شهرستان بابل، از جنوب به استان تهران و از مغرب به شهرستان نور محدود است. واژه آمل كه گونه پهلوی آن آموی ( Amui ) است، بی گمان از قبیله باستان ( آ ) مردها یا ( آ ) ماردها گرفته شده است. مورخان باستانی باختری نام این قبیله را مردی ( mardio ) یا آمردی ( Amardio) آورده اند. آماردها قومی نیرومند و جنگجو بوده اند و ناحیه فعلی آمل را به عنوان مركز خود انتخاب نموده و نام خود را بر نهادند و بعدها واژه « آماردها» به سبب كثرت تلفظ به آملد – آمرد و « آمل » بدل شد.
ابن اسفندیار در تاریخ طبرستان آورده است كه شهر آمل در سال 137 ه.ق. به دست مسلمین افتاد. فریزر نیز در سال 1238 ه.ق. از بهمن، مسجد جامع مسجد امام حسن عسكری مسجد آقا عباس، بقعه متبركه سه سید، بقعه متبركه ناصرالحق، بقعه متبر كه شمس آل رسول، امامزاده ابراهیم ( ع ) بقعه متبركه میربزرگ پل دوازده چشمه امامزاده قاسم (ع) سقانفار زرین كلا و سقانفار هندو كلا

جاذبه های دیدنی مازندران / بابل

شهرستان بابل از شمال به شهرستان بابلسر، از مشرق به شهرستان قائم شهر و سواد كوه، از جنوب به كوهپایه ها و دامنه های شمالی رشته كوه های البرز و از مغرب به شهرستان آمل محدود است.
بنا به روایات و نوشته های مورخان ، شهر بابل امروزی شهری بود نزدیك دریا، پاك و مقدس و با توجه به نفوذ دین زردشت در دوران باستان بومیان آن را « مه میترا» یا جایگاه میترای بزرگ، معبد یا آتشكده بزرگ میترا می نامیدند. در اواخر قرن سوم هجری مورخان اسلامی از مامطیر به عنوان یكی از شهرهای طبرستان نام برده اند. « مامطیر» از نیمه دوم قرن هشتم هم زمان با فرمانروایی سادات مرعشی به « بارفروشده» و اواخر دوره صفوی به « بارفروش» تغییر یافت. در زمان صفویه عمارت های زیبایی در این شهر ساخته شد. در سال 1311 به مناسبت مجاورت « بابل رود » كه در غرب این شهر جریان دارد، « بابل » نامیده شد.
پیشینه تاریخی شهر بابل:
غالب پژوهشهای انجام گرفته در ارتباط با تاریخ شهر بابل بر این عقیده اند كه شهر بابل كنونی همان مه میترای باستانی است. قطعیت این نظر به دلایلی اشتباه وجود دارد. پژوهشگرانی كه هر دو شهر را یكی دانستند معتقدند مه میترایی باستانی در بیست كیلومتری شهر بابل كنونی است و اینكه دو شهر با بیست كیلومتر فاصله را یكی بدانیم با توجه به ساختار و سازمان قضایی ویژه شمال كه پراكندگی سهام نقاط شهری توسط تا نسبتا بزرگ وجه مشخصه آن است امری نادرست خواهد بود . در مورد تشكیل گیری شهر بابل برای اولین بار در سال 881 هجری قمری ظهیر الدین مر عشی در تاریخ رویان ، از دهی به نام بارفروش ده نام برده است . این ده درهمین مكانی واقع بوده كه امروزه شهر بابل است لذا می توان آنرا هسته اولیه بابل كنونی به حساب آورد .
مرآة البلدان (از كتب معتبر دوره قاجار) نیز بنای اولیه شهر بارفروش را در دوره صفویه می داند كه با تاریخ فوق همخوانی دارد زمانی كه مرعشی از شهر بابل نام برد ، سلسله سادات مرعشی حاكم در مازندران آخرین سالهای حكومت خود را در این منطقه میگذراند تا اینكه در سال 1006 ه.ق اخرین انها به طور كامل حكومت مازندران را به شاه عباس صفوی واگذار كرد .تا پیش از دوره صفوی بابل كنونی ،محل آب بندان كوچكی بود (كه پشت آن اسنخر مانندی شكل گرفته بود ) زارعان نواحی مجاور آنجا ‎آب مزارع خود را تقسیم می كرده اند . این سد در محله كنونی آستانه واقع بود .اطراف سد را جنگل و مزارع فرا گرفته بود و تپه ای نیز در آن قرار داشت كه سطح تپه مناسب برای فعالیت كشاورزی نبوده و بعنوان محل استراحت انبار ابزار و محصولات و خرید و فروش از آن استفاده می شد و شهرها و روستاهای اطراف را به هم پیوند می داد . لذا هفته بازاری در آنجا تشكیل شد و ساكنان مناطق مجاور در روزهای پنج شنبه كالاهای بازار بر نیاز خود را برای مبادله و فروش به این بازار هفتكی می آورند ، با شرایطی كه به لحاظ قضایی . فرهنگی پیش امد و وجود مقبره امازاده به نام قاسم ، این مكان كم كم جمعیتی متراكم شد و دهی در همین محل با نام بار فروش شكل گرفت بنا بر این هسته اولیه شهر بابل در محل آستانه و پنج شنبه بازار فعلی به وجود آمدند و علل شكل گیری آن عبارت بود از وجود سد و تپه، مركزیت كشاورزی ، قرار داشتن در محل تقاطع شهر ها و سپس شكل گیری . پنج شنبه بازار و امامزاده قاسم.
روند گسترش شهر :
دوره اول :
در این دوره كه شامل سالهای قرن هشتم هجری تا اول قاجاریه است ، هسته اولیه شهر شكل گرفته بود وتا اوخر قاجار ، به صورت حلقوی تكامل پیدا كرده است ، این بافت از زیبایی های هنر و معماری منحصر بفردی برخوردار است . بافت جدید این دوره از تعدادی محله و زیر محله تشكیل شده است و دارای عناصر كالبدی شهری مهم است . آنچه در این بافت مهم است آن ارتباط و انسجام كالبدی بین عناصر و فضاهای شهری است .
دوره دوم :
این دوره شامل سالهای 1345-1300 است . در این دوره كه از دوران حكومت رضاخان شروع می گردد در شهر تغییراتی اساسی ایجاد شده ، بطوری كه این تغییرات در فرهنگ و اقتصاد كالبد شهر تأثیر گذاشته است . كالبد شهر از حالت سنتی و توسعه تدریجی خارج شده و انسجام و ارتباط مطلوب فضاهای شهر و محلات شهر را از بین برده است . در این دوره بناهایی متأثر از معماری قدیم ایران و اروپای باستان شكل گرفته كه دارای زیبایی و جلوه خاص است ، این نوع معماری بوسیله متخصص آلمانی مقیم شهر بابل در ساختمانهای دولتی مانند شهربانی ، بابل ، شهرداری ، اداره پست ، آموزش و پرورش بكار گرفته شد . در این دوره شهر بابل بصورت حلقوی رشد نموده و بر پیرامون حلقه اول شكل گرغته است .
دوره سوم :
شامل سالهای 1355- 1345 است . در این دوره اولین طرح جامع بابل تهیه گردید . در این طرح توسعه شهر بابل مطابق با استراتژی خاص تعین شده بود ، در این دوره شهر بابل مطابق با روند توسعه پیشنهادی بصورت حلقوی – خطی رشد پیدا كرد كه شكل حلقوی آن در طول هسته اولیه شهر و گسترش خطی آن در امتداد رودخانه بابل رود بوده است .
دوره چهارم : این دوره شامل سالهای بعد از رخداد انقلاب اسلامی است . با توجه به شرایط خاص انقلابی و عدم تمركز سطوح تصمیم گیری بر روی اجرای برنامه ها ، سیل عظیم مهاجران روستای به شهر بابل را به همراه داشته است . این مهاجرین در حاشیه شهر بویژه در جنوب ، جنوب شرقی و جنوب غربی بابل ساكن شدند كه بدنبال خود گسترش خودرو و پراكنده را در اطراف بابل بوجود آوردند .
ویژگیهای كلی بافت قدیم شهر :
این بافت از كوچه های پیچ در پیچ و باریك تشكیل شده و شامل محله های قدیمی شكل گرفته در اطراف بازار است . در این بافت قطعات تفكیكی به طور نا منظم و به تبعیت از عوراض طبیعی زمین و حد مالكیت ها شكل گرفته است . فرم ساخت و سازها بسیار متنوع است . هر محله دارا ی مركزیتی است كه تكیه ، مسجد یا حسینیه اكثراً به همان نام در كنار میدان مركزی دارد. میادین فوق با یكمحور اصلی سراسر بهم متصل شده اند .كوچه های متعددی از این محور منشعب گردیده و دسترسیواحد های مسكونی واقع در دل بافت را تامین می نماید.
از نگاهی دیگر به مجموعه شهر قدیمی بابل از چند محله و زیر محله تشكیل شده است . مجموعه مزبوردر مركز شهر قرار گرفته و عناصر گوناگون مانند مسجد، كاروانسرا، تیرچه و راسته بازار های گوناگون درآن دیده می شود . به طور كلی سیر شكل گیری بافت قدیم بابل در امتداد محور اقتصادی فرهنگی كه از نظر سلطنتی شروع شده و از سبزه میدانو بازار های اطراف مسجد جامع عبور كرده و راسته های بازار بین چهار شنبه پیش و چهار سوق و پنج شنبه بازار پشت سر میگذاردو به میدان كیاكلاختم میشود .
سازمان فضائی بافت قدیم شهر بابل بر اساس پیوند میان مراكز شهر از طریق گذرهای اصلی و فرعی است . گذرهای اصلی كه محلات و مراكز آنها را بهم پیوند می دادند نامنظم است و در مسیر گذرها ،عناصر كالبدی و فضاهای شهری شكل گرفته است .
از جمله ویژگی های اساسی بافت قدیم بابل عبارتند از :
1- همگنی از نظر مذهب ، منزلت اجتماعی و اقتصادی و استفاده از امكانات مشترك
2- اهمیت مراسم مذهبی و تجلی كالبدی این اعتقادات بافت قدیم بصورت ایجاد تكیه ، حسینیه و مسجد
3- استفاده از مصالح واقعاً بادوام
4- پویائی عناصر موجود به ویژه بازارهایی با عملكرد غایب شهری
5- ویژگیهای معماری چون ،سیستم دروگری و تمایل به مركز در بناها ، استفاده از قومهای متنوع و قرینه در نمای بیرونی بنا ، استفاده از سردرهای بسیار زیبا
6- قابلیت دسترسی بالای هر محله جهت رفع نیازهای خدماتی و اجتماعی
افزایش بی رویه جمعیت بافت قدیم و خروج ساكنین بومی بافت قدیم توأم با نوسازی سریع و ناهماهنگی سبب ناهماهنگی فضائی و كالبدی در بافت قدیم طی سالهای اخیر شده است .آثار تاریخی بافت بابل :
1- گنجینه بابل 2- بقعه امامزاده قاسم 3- مسجد جامع 4- مسجد محدثین ( مقبره شیخ كبیر )
5- تكیه سرحمام 6- تكیه حصیرفروشان 7- تكیه مرادبیك 8- خانه اوصیا 9- خانه نجفی 10- حمام میرزا یوسف
مراكز دیدنی :
مسجد جامع بابل، امامزاده قاسم (ع) بقعه متبركه سلطان محمد طاهر، بقعه متبركه درویش فخرالدین، امامزاده محمد مشهد سرا،برج سرست، سقانفار

جاذبه های دیدنی مازندران / بابلسر

این شهرستان از شمال به دریای مازندران ازمشرق به شهرستان جویبار، از جنوب به شهرستان های قائم شهر و بابل از غرب به شهر ستان های محمود اباد و آمل مح دوده است. بابلسر در گذشته « مشهد سر » خوانده می شد و « محمد حسن خان اعتماد السلطنه » معتقد است این مكان را از آن جهت مشهد سر می نامند كه راس امامزاده ابراهیم بن موسی الكاظم ( ع) ملقب به ابو جواب در این مكان مدفون است. این شهر درسال 1311 هجری شمسی به بابلسر تغییر نام یافت. بابلسر یكی از شهرهای ساحلی و زیبای مازندران است كه نقش توریستی و تفریحی آن این شهر را به یكی از جاذبه های گردشگری جدید تبدیل كرده است.
مراكز دیدنی :
امامزاده ابراهیم (ع) ، هتل قدیم بابلسر، مجموعه میدان اصلی شهر و ساختمان های شهر بانی قدیم و بهداری و ساحل زیبای آن

جاذبه های دیدنی مازندران / چالوس

این شهرستان از شمال به دریای مازندران از مشرق به شهرستان نوشهر، از جنوب شرقی به شهرستان نور، از جنوب به استان قزوین و از غرب به شهرستان تنكابن محدود و دارای دو بخش مركزی كلاردشت است.چالوس كه در متون تاریخی از آن به نام های « شالوس » و« سالوش » نیز یاد شده بخشی از سرزمین رویان و از آبادی های معتبر طبرستان محسوب می شد و دارای پادگان نظامی و قلعه و استحكاماتی برای دفع حمله دیلمان بود.مقدسی در آثار خود از قلعه سنگی و مسجد جامع چالوس یاد كرده است. از این آثار اكنون چیزی باقی نمانده است. نخستین بیعت هایی كه مردم طبرستان در سال 250 ه.ق. با سادات نمودند در همین مسجد جامع انجام شد. تاریخ این شهر حكایت از نشیب و فرازهای فراوان به ویژه در زمان حكومت سادات علوی در طبرستان دارد.
مراكز دیدنی :
تپه باستانی كلاردشت، هتل بنیاد و كاخ چایخوران چالوس سواحل چپكرود پارك جنگلی فین تله كابین نمك آبرودییلاق كلاردشت دریاچه ولشت دره رودبارك علم كوه كاخ اجابیت پارك اوجابیت آب معدنی دلیر غار یخ مراد پارك
ورگاویج پارك بنفشه یخچال طبیعی حصار چال

جاذبه های دیدنی مازندران / بهشهر

شهرستان بهشهر از شمال به خلیج میانكاله، از شرق به استان گلستان ( بندر گز) از جنوب به منطقه كوهستانی هزار جریب و استان سمنان ( شهرستان دامغان ) و از غرب به شهرستان نكا محدود است و بهشهر در طول تاریخ به نام های متعددی خوانده شده از جمله كبود جامه، پنجاه هزار ، پنجهزار، هزار جریب، كلباد، قره طغان و خرگوران یا خر كوران به معنی سرزمین بزرگان یا سرزمین دشت های وسیع.
در سال 1021 ه.ق. شاه عباس اول بنای شهر اشراف ( بهشهر كنونی) را بنیان نهاد . « اسكندر بیك منشی» مورخ صفوی درباره بنای این شهر می نویسد: « باغ ها و عمارت عالی از قبیل كاخ، حمام، تالارها و بیوتات توسط استادان چیره دست ساخته شد و بر این شهر همان نام اشرف گذارده شد. این شهر دارای محله های متعدد، مساجد، مدارس، كاروانسرا، تكایا، و آب انبار بود. مجاری فاضلاب شهر به دست معماران گرجی و هلندی ساخته شده و كانال ها از باغشاه شروع و به « همایون تپه » هدایت می شد. اشرف از شهرهای اباد مازندران محسوب می شد.
مراكز دیدنی :
مجموعه تاریخی سد عباس آباد، مجموعه باغ صفوی ( پارك ملت) و عمارت چهلستون، بنای تاریخی چشمه عمارت ، كاخ صفی اباد، بقعه متبركه امیر سید كمال الدین كوهستان ، امامزاده عبدالله سفید چاه، شبه جزیره میانكاله ، خانه قدیمی احمد علی خان هزار جریبی، حسینیه شیخ علی زاده ، رستم كلا، مجموعه عمارت افغان نژاد قره تپه.
باغ شاه

جاذبه های دیدنی مازندران / قائمشهر

این شهرستان از شمال به شهرستان بابلسر، از شمال شرقی به شهرستان جویبار از شرق به شهرستان ساری، از غرب به شهرستان بابل و از جنوب به شهرستان سوادكوه محدود است. شهر قائم شهر در گذشته به نام علی آباد و سپس شاهی خوانده شد این شهرستان از نظر تاریخی دارای اهمیت فراوانی است.قائمشهر مسکن ساکنان اصلی مازندران بوده است .
مراكز دیدنی :
تپه های باستانی گردكوه امامزاده سید محمد زرین نوا( ع ) پل استرآبادی ، مقبره سید ابوصالح .

جاذبه های دیدنی مازندران / محمودآباد

محمود آباد از شمال به دریای مازندران از مشرق به شهرستان بابلسر از جنوب به شهرستان آمل و از غرب به شهرستان نور محدودو دارای دو بخش مركزی و سرخ رود است. مناطق خشت سر، اهلم رستاق و دابوی آن از نظر باستان شناسی در خور توجه خاص است. نوروز زاده چگینی در معرفی شهرهای مازندران می نویسد. الهم كه به صورت های چشمهالهم و اهلم نیز یاد می شود بندر گاه آمل در مصب رودخانه آمل بود كه یاقوت آن را محلی بزرگ نمی داند امروزه یكی از دهستان های آمل كه از شمال به دریا مربوط است اهلم رستاق نامیده می شود.دكتر ستوده به نقل از محمد حسن خان اعتماد السلطنه می نویسد. اهلم رستاق از دهات آمل در كنار ارش رود واقع است و این رودخانه حد غربی مازندران و حد شرقی رستمدار، و حد شرقی مازندران رودخانه كربند كلباد است.
مراكز دیدنی :
ساحل و دریا پارك جنگلی تش بدان

جاذبه های دیدنی مازندران / نور

شهرستان نور از شمال به دریای مازندران از مشرق به شهرستان های محمود آباد آمل ، از جنوب از طریق كندوان و قله دماوند به استان تهران و از غرب به شهرستان نوشهر محدود است.
نور كه تا چند سال قبل « سولده» نیز نامیده می شد از شهرهای مهم رستمدار و یكی از مراكز ملوك استندار بوده است. رستمدار بخشی بود در میان رویان و مازندران نور مشتمل بر دو منطقه سردسیری و گرمسیری با بلوكات بسیار بود و مهم ترین آنها بالا ده ( بلاده ) نامیده می شد.
آثار دیدنی این شهر :روستای ناتل
امامزاده احمد در بلده نور
كاخ تمیشان
سواحل زیبا
پارك جنگلی
آبشار آب پری
یوش زادگاه نیما ( بلده )
آب گرم معدنی لاویج ( بلده )
فیل سنگی ( بلده )
مسجد جامع بلده
غار كهو
كاروانسرای زمستانی یالو
قلعه بلده
بقعه آقاشاه بالوزاهد

جاذبه های دیدنی مازندران / جویبار

این شهر ستان از شمال به دریای مازندران از شرق و جنوب شرقی به شهرستان ساری، از جنوبو جنوب غربی به شهر ستان قائم شهر و از غرب به شهر ستان بابلسر محدود می شود.
مراكز دیدنی :
پل جمعه بازار، خشت پل، پل آزان، تكیه كردكلا.

جاذبه های دیدن