آیا میدانید تبرج چیست؟همه چیز درباره مفهوم تبرج

آیا میدانید تبرج چیست؟همه چیز درباره مفهوم تبرج

 

تبرج در اسلام عبارت است از ظاهر ساختن آنچه زنان باید پنهان دارند و برای حالتی مورد استفاده قرار می گیرد که زنی از حجاب اسلامی خارج شود و محاسن خود را پیش غریبه های نامحرم آشکار کند.

 

به گزارش ایران ناز تَبَرُّج، واژه‌ای قرآنی به معنای خودنمایی زنان و آشکار کردن زینت های زنانه در انظار عمومی است. معنای اصطلاحی تبرّج برگرفته از آیه 33 سوره احزاب که خطاب به همسران پیامبر (ص) است، اما در تفاسیر، همه زنان را مشمول این حکم دانسته‌اند.

 

* وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَىٰ ۖ وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا *

 

و در خانه های خود بمانید، و همچون دوران جاهلیّت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید، و نماز را برپا دارید، و زکات را بپردازید، و خدا و رسولش را اطاعت کنید؛ خداوند فقط می خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد.

 

منظور از جاهليت اولى چيست؟

ظاهرا همان جاهليتى است كه مقارن عصر پيامبر (ص) بوده، و به طورى كه در تاريخ آمده در آن موقع زنان حجاب درستى نداشتند، و دنباله روسرى ‏هاى خود را به پشت سر مى ‏انداختند به طورى كه گلو و قسمتى از سينه و گردنبند و گوشواره‏ هاى آنها نمايان بود، و به اين ترتيب قرآن همسران پيامبر (ص ) را از اين گونه اعمال باز می ‏دارد.

 

چنانکه در بیان معنای لغوی واژه تبرج اشاره کردیم این لغت به مفهوم نمایاندن و نمایش دادن هر چیزی است که پوشاندن آن لازم است و وقتی به این صورت خطاب به زنان به کار رفته و ابتدا از آنان می خواهد که در خانه های خود آرام گیرند قطعاً به این معنا خواهد بود که زنان مۆمن باید زیورها و زیبایی های خود را از مردان نامحرم بپوشانند و از ارائه آن به هر عنوان و بهانه ای پرهیز کنند.

 

گذشته از این، بنا بر دیگر شواهد قرآنی، به ویژه آیه 35 سوره احزاب که هم مردان هم زنان مسلمان و مؤمن مورد خطاب اند و از آنجا که مردان مسلمان نیز ملزم به رعایت حدود شرعی اند، تبرّج منحصر به زنان نمی تواند باشد.

 

*آیه 35 سوره احزاب :

* إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيرًا وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا *

 

*همانا کلیه مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان با ایمان و مردان و زنان اهل طاعت و عبادت و مردان و زنان راستگوی و مردان و زنان صابر و مردان و زنان خدا ترس خاشع و مردان و زنان خیر خواه مسکین نواز و مردان و زنان روزه دار و مردان و زنان با حفاظ خوددار از تمایلات حرام و مردان و زنانی که یاد خدا بسیار کنند، بر همه آنها خدا مغفرت و پاداشی بزرگ مهیا ساخته است*

 

*شرط اجتناب از تبرج:

شرط جواز برگرفتن حجاب، از سوی زنان سالخورده و ناامید از زناشویی اجتناب از خودآرایی است:

 

*در آیه ی 60 سوره ی نور آمده است :

* وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِينَةٍ ۖ وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ *

«بر زنان از کار افتاده ای که (دیگر) امید زناشویی ندارند گناهی نیست که پوشش خود را کنار نهند (به شرطی که) زینتی را آشکار نکنند و اگر خود را بپوشانند برای آنان بهتر است؛ و خدا شنوای داناست.»

 

کلمه (قواعد)، جمع قاعده است، که به معنای زنی است که از نکاح بازنشسته باشد، یعنی دیگر کسی به خاطر پیری اش میل به او نمی کند، بنابراین جمله (اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا) وصفی توضیحی برای کلمه قواعد است، و بعضی گفته اند: کلمه مذکور به معنای زنی است که از حیض یائسه شده باشد، و وصف بعد از آن صرفا برای رفع اشتباه است.

 

و در مجمع البیان گفته: کلمه (تبرج) به معنای این است که زن محاسن و زیبایی های خود را که باید بپوشاند اظهار کند، و این کلمه در اصل به معنای ظهور بوده، برج را هم به همین جهت برج نامیده اند، که بنایی است ظاهر و پیدا.

– استثناء از عموم

این آیه در معنای استثنایی است از عموم حکم حجاب، و معنایش این است که بر هر زنی حجاب واجب است الا زنان مسن، که می توانند بی حجاب باشند، البته در صورتی که کرشمه و تبرج نداشته باشند.

 

و جمله (وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ ) کنایه است از خودپوشی، یعنی همین زنان سالخورده نیز اگر خود را بپوشانند بهتر از برهنه بودن است، و جمله (وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ) تعلیل حکمی است که تشریع کرده، و معنایش این است که خدا شنوا است آنچه را که زنان به فطرت خود در خواستش را دارند، و دانا است به احکامی که به آن محتاجند.

 

*احادیثی درباره تبرج که خواندنش خالی از لطف نیست.

در احادیث هم به دیگر مصداق های تبرّج اشاره شده و بر نهی از آنها تأکید شده است، از جمله پوشیدن لباس های بدن نما و تشبه به مردان، استعمال بیش از اندازه بوی خوش و جز اینها که موجب جلب توجه مردان می شود.

 

در حدیث نبوی، تبرّج، نکوهیده و از صفات رذیله زنان دانسته شده است.

بیش از همه سه روایت معروف از قَتاده، مجاهد و مقاتل نقل شده است که در هر یک تبرّج در جاهلیت به نوعی خودنمایی آشکار به قصد دلربایی از مردان تفسیر شده است.

*نمونه های تبرج

در قرآن کریم، خودنمایی زنان نهی شده و به نمونه هایی از آن ـ که می توان آنها را از موارد تبرّج به شمار آورد ـ اشاره شده است، از جمله:

با توجه به مصادیق قرآنی و حدیثی تبرّج می توان دریافت که این واژه تنها ناظر به پوشش ظاهری نیست بلکه بیش از آن رفتار و منش غیرمتین (در برابر عفاف ) مورد نظر است؛ بدینسان تبرّج معنایی عامتر از حجاب و ستر دارد.

 

1– سخن گفتن تحریک آمیز (آیه 32 سوره ی احزاب)

2– نمایان ساختن زیورهایی که ظاهر نیستند، و کوبیدن پا بر زمین هنگام راه رفتن به قصد جلب توجه (آیه ی 31 سوره ی نور)

 

در احادیث نیز به دیگر مصداق های تبرّج اشاره شده و بر نهی از آنها تأکید شده است، از جمله پوشیدن لباس های بدن نما و تشبه به مردان، استعمال بیش از اندازه ی بوی خوش و جز این ها که موجب جلب توجه مردان می شود.

 

بیش از همه سه روایت معروف از قَتاده، مجاهد و مقاتل نقل شده است که در هر یک تبرّج در جاهلیت به نوعی خودنمایی آشکار به قصد دلربایی از مردان تفسیر شده است.

 

پرسش : خداوندی که زن را آفریده است و خود نیاز دیده شدن و خودنمایی را در او قرار داده است،‌ آیا ممکن است برای این نیاز فطری بنده خود چاره ای نیاندیشیده باشد و او را از برطرف کردن این نیاز طبیعی مطلقاً منع کند!؟ آیا این با علم و قدرت خداوند و نیز با عدالت او هماهنگ است؟

 

پاسخ:خداوند این نیاز زن را بی پاسخ نگذاشته و تنها آن را به سمت و سویی که برای حفظ شرافت او بهتر و در ارزشمند کردن او بسیار مۆثرتر است هدایت کرده است و هرگز زن را مجبور نساخته تا این خواسته درونی را مطلقاً سرکوب کند. پاکیزه ترین راه که همان ازدواج و در کنار هم قرار گرفتن شرعی زن و مرد است،‌ به حق این نیاز را در زن برطرف می کند.