گونه های مختلف و متنوع خنده

از دیدگاه علم روان‌شناسی، خنده به علل گوناگونی روی می‌دهد و دارای گونه‌های متفاوتی است. با یك جمع‌بندی كلی، می‌توان گونه‌های متفاوت خنده را به شكل زیر تقسیم‌بندی كرد:

خنده درنتیجه عوامل شیمیایی

استنشاق گاز نیتروزاكسید و اتر، و نیز استعمال نوشابه‌های الكلی و برخی مواد مخدر می‌تواند منجر به ایجاد شعف و شادمانی كاذب گردد و خنده‌های مكرری تولید كند. در دو مورد اخیر، ایجاد خنده در نتیجه تأثیرات آزاد و سازنده‌ای است كه آنها بر بازدارنده‌های مغزی می‌گذارند و به این ترتیب موانع عاطفی و عقلی خنده ‌را برطرف می‌سازد. اما معمولاً پس از چنین خنده‌هایی برخلاف خنده‌های طبیعی احساسی از غمی سنگین و نگرانی شدید وجود افراد را دربرمی‌گیرد.

خنده ناشی از قلقلك
 
یكی از راه‌های ساده خنداندن افراد، قلقلك دادن آنهاست. كف پاها، زیر بغل، پهلوها و شكم از نقاط حساس بدن نسبت به قلقلك است. معمولاً نیز حساسیت‌پذیری كودكان و نوجوانان به قلقلك بیشتر از بزرگ‌سالان است. یكی از نكات جالب در مورد قلقلك این است كه تحقیقات اخیر مشخص ساخته است، كسانی كه در دوران كودكی‌شان به اصطلاح قلقلكی هستند، در دوران بزرگ‌سالی بیشتر از افراد غیرقلقلكی از خود استعداد شوخ‌طبعی و بذله‌گویی نشان می‌دهند.

خنده استهزاء و مسخره
 
استهزاء و مسخره، معمولاً برای كوچك كردن و تحقیر دیگران و یا به قول روان‌كاوی برای ارضای تمایلات خصمانه سركوب شده، به كار می‌رود و خنده ناشی از آن خنده‌ای عصبی و كش‌دار است. هر چه شدت تحقیر دیگران بیشتر باشد، دامنه این نوع خنده شدیدتر می‌گردد.

خنده تعجب
 
اغلب اوقات، انسان شگفتی خود از مسئله‌ای را با جاری كردن خنده‌ای تحسین‌آمیز بر لبانش نشان می‌دهد و اصولاً، خنده یكی از نشانه‌های اصلی تعجب انسان به شمار می‌رود (از میان فیلسوفان امانوئل كانت و ابوعلی سینا نیز خنده‌شان را ناشی از تعجب می‌پنداشتند).

خنده ناشی از تكرار
 
تكرار و ماشینی شدن اعمال و حركات نیز عواملی هستند كه باعث خنده می‌گردند. این عامل معمولاً دست‌مایه نمایش‌های طنز و كمدی است.

خنده ناشی از برتری‌طلبی
 
احساس برتری كردن، فتح و پیروزی نیز با خنده همراه است. این نوع خنده، در چهره اعضای یك تیم ورزشی پس از غلبه بر طرف دیگر، كاملاً مشهود است. از میان روان‌شناسان، جمعی تمام خنده‌های انسان را ناشی از برتری‌طلبی می‌دانند و معتقدند كه خنده ما برای این است كه یك نوع برتری نسبت به شخص و طرفی كه به او می‌خندیم احساس می‌كنیم و شرط آن این است كه این احساس برتری به میل و اراده آگاهانه شخصی نبوده، بلكه به‌طور ناخودآگاه و آنی صورت گرفته باشد.

خنده، در نتیجه بی‌تناسبی
 
در هر كیفیتی كه تناسب عادی برقرار نباشد، عواملی خنده‌آور نهفته‌اند. ممكن است این نبودن تناسب در چهره و اندام دیگران یا در كردار و رفتار آنها و یا گاهی در صفات‌شان باشد.

خنده، برای جلب توجه
 
گاهی برای اینكه اطمینان داده شود به حرف‌های كسی گوش داده می‌شود و گاهی برای هم‌رنگ شدن با جماعتی كه در حال خندیدن هستند – در حالی‌كه ممكن است موضوعی كه گروه به آن می‌خندند، برای شخص مورد نظر خنده‌آور نباشد – چنین خنده‌ای بر لبان افراد ظاهر می‌گردد. خنده‌های اغراقی نوجوانان در معابر عمومی و خنده‌های دو دلداده به هم نیز در این گروه قرار دارند.

خنده ناشی از فشار درونی
 
گاهی هیجانات و فشارهای درونی كه مفری برای تخلیه نمی‌بینند واپس‌زده شده و خنده جایگزین آنها می‌گردد. به عنوان مثال، گاهی احساس ترس به یك كنش درونی می‌شود كه اگر عیان نگردد، ممكن است باعث خنده گردد.

خنده، برای پوشاندن حالات دیگر
 
گاهی خنده، جای احساسات و هیجانات دیگری نظیر شرم، كم‌رویی، خشم. شكست (خیط شدن) و… را می‌گیرد، آنها را از انظار دیگران پنهان كرده، عوضی جلوه می‌دهد.

خنده شادمانی و نشاط

بخش اعظم خنده‌های انسان ناشی از شادی و خوشحالی وی است. این نوع خنده، انسانی‌ترین و تأثیرگذارترین شكل خنده است كه در این كتاب، سخنان بسیاری راجع به آن خواهیم گفت. شادمانی و نشاط به هر دلیلی كه به وجود آمده باشد، اگر ملایم باشد همراه با لبخند است و اگر شدیدتر شود خنده و گاهی قهقهه را موجب می‌گردد. معمولاً وقتی كسی می‌خندد گواه خوبی برای خوشحال بودن وی است و انتظار می‌رود كه با خنده مشابهی جوابگویی شود و یا لااقل لبخندی پاسخ آن باشد.