وکیل ملکی، هزینه وکیل ملکی تهران

وکیل ملکی، هزینه وکیل ملکی تهران

آنتی‌بیوتیک‌هایی که بدون ‌دلیل تجویز می‌شوند

آلودگی‌های میکروبی بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها و عوارض ناشی از آن از جمله معضلاتی است که در مراکز درمانی موجب خسارت و زیان‌های جبران‌ناپذیری می‌شود.
یکی از این عوارض ابتلای بیماران بستری در بخش‌ها به عفونت‌های ناشی از آلودگی‌های میکروبی محیط بیمارستان است.

 

از سوی دیگر بحث مقاومت میکروب‌ها و باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها معضل دیگری است که بر اثر مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک یا جهش‌های ژنتیکی ایجاد شده در باکتری‌ها رخ می‌دهد. البته تاکنون آمار دقیقی از مقاومت میکروبی در ایران ارائه نشده است؛ اما مطالعات انجام شده نشان می‌دهد در برخی بیمارستان‌ها بخصوص بیمارستان‌های سوختگی میکروب‌‌ها صد درصد به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاومت دارند که این مساله اوضاع را برای کنترل عفونت‌ها بسیار اسفبار می‌کند. با این تفاسیر تاسیس مرکزی به منظور انجام تحقیقات متمرکز روی مقاومت میکروبی و ایجاد نوعی استانداردسازی در روش‌های بررسی این مقاومت‌ها در کشور ضروری به نظر می‌رسید که این مهم بتازگی توسط دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شده است.
دکتر عبدالعزیز رستگار لاری، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و رئیس مرکز تحقیقات مقاومت میکروبی در گفتگو با ما به ارائه توضیحات بیشتری در این ارتباط می‌پردازد.
داستان مقاومت میکروبی از کجا و چگونه آغاز شد؟
ابتدا باید به سال‌های ابتدایی قرن بیستم برگردیم یعنی زمانی که آنتی بیوتیک‌ها کشف شدند و عوامل عفونت را از بین بردند همه خوشحال بودند و پس از آن درست در اواسط قرن بیستم، مصرف کلینیکی آنتی بیوتیک‌ها شروع شد. چند سال بعد ظهور میکروب‌های مقاوم پیدا شد. در همین حال دانشمندان سعی کردند آنتی بیوتیک‌های جدیدی را به وجود آورند. این مساله منجر به شروع مسابقه‌ای برای تولید آنتی بیوتیک‌های جدید و ظهور میکروب‌های مقاوم به آنتی بیوتیک‌ها شد و داستان تا به امروز ادامه دارد.
مقاومت باکتری‌ها چگونه و تحت چه عواملی ایجاد می‌شود؟
باکتری‌ها موجودات هوشمند زنده‌ای هستند که وقتی در مقابل ناسازگاری‌ محیطی قرار می‌گیرند، عکس‌العمل نشان می‌دهند. به بیان دیگر تغییرات ژنتیکی که در باکتری‌ها رخ می‌دهد، منجر به مقاوم شدن آنها و ظهور اشکال مقاوم به آنتی بیوتیک‌ها می‌شود. بیشتر باکتری‌ها به طور ذاتی حساسند. به عنوان مثال استافیلوکوک‌ها باکتری‌هایی هستند که ذاتا در ۵۰ سال قبلی حتی به پنی‌سیلین جواب می‌دادند و لیکن الان استافیلوکوکی را که بتواند به پنی سیلین حساس باشد به ندرت پیدا می‌کنیم. به طور کلی مکانیسم‌های مقاومت مختلفی وجود دارد. وقتی باکتری در معرض آنتی بیوتیک قرار می‌گیرد، امکان بروز جهش در آن وجود دارد یعنی تغییر در اطلاعات ژنتیکی باکتری، توانایی مقاومت به پنی‌سیلین را به باکتری می‌دهد.
آنتی بیوتیک‌ها چگونه بر چرخه فعالیت میکروب‌ها جهت مقاومت‌زایی تاثیر می‌گذارند؟
یکی از مکانیسم‌هایی که منجر به مقاومت باکتری در برابر آنتی بیوتیک می‌شود، قابلیت تولید آنزیم است. ساده‌ترین مکانیسم آن تولید آنزیم پنی‌سلیناز است که باعث هیدرولیز یا از بین بردن آنتی بیوتیک پنی سیلین می‌شود. باکتری‌هایی که دچار جهش ژنتیکی شده‌اند، به محض قرار گرفتن در برابر پنی سیلین تولید آنزیم می‌کنند.
باکتری ها تحت چه شرایطی دچار جهش می‌شوند؟
عوامل مختلفی به عنوان عوامل متاژن‌زا یا جهش‌زا وجود دارند. اگر در سلول بدن انجام شود باعث بروز تومور و اگر در باکتری رخ دهد منجر به بروز ژنی می‌شود که می‌تواند آنزیمی تولید کند. مسلما عوامل فیزیکی و شیمیایی می‌توانند در بروز این جهش‌ها نقش داشته باشند.
البته جهش‌های خود به خودی هم وجود دارند که تقریبا در هر صد میلیون، یک باکتری دچار آن می‌شود. جالب است بدانید که میلیاردها باکتری تنها در دستگاه گوارش وجود دارند. به طور مثال در هر گرم مدفوع یک میلیارد باکتری وجود دارد. پس اگر امکان یک جهش خود به خودی در هر صد میلیون باکتری وجود داشته باشد، امکان بروز صد یا هزار باکتری مقاوم در بدن ما وجود دارد. متاسفانه خوردن آنتی بیوتیک نامناسب فرصت رشد به این باکتری‌های مقاوم را می‌دهد.
پس مصرف بی‌رویه یا نداشتن الگوی مصرف درست آنتی بیوتیک یکی از چالش‌های اساسی در بروز مقاومت‌‌های میکروبی تلقی می‌شود؟
دقیقا همین طور است. حتی بروز عفونت‌های بیمارستانی هم که سالانه هزینه‌های مالی و جانی فراوانی به همراه دارد ناشی از بروز عفونت‌های ثانویه است که ریشه در مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها دارد.
خود درمانی یکی از عوامل مهم در ایجاد و ظهور باکتری‌های مقاوم استمتاسفانه قسمت عمده‌ای از ۳۰ میلیون نسخه‌ای که در سال برای مصرف آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود بی‌دلیل بوده‌ است ، چرا که عامل بیماری افراد ویروسی و نه میکروبی بوده است. نباید از خاطر ببریم که تجویز آنتی‌بیوتیک پس از تشخیص بیماری توسط پزشک باید به طور کاملا اختصاصی و با تاکید بر مصرف دوز مناسب صورت بگیرد. شاید نشانه‌های بیماری در دو نفر یکسان باشد و لیکن نوع آنتی‌بیوتیک تجویزی برای آنها یکسان نباشد.
درچنین شرایطی، خوددرمانی ما چه بلایی بر سر بیماران می‌‌آورد؟
همان طور که گفتید خود درمانی یکی از عوامل مهم در ایجاد و ظهور باکتری‌های مقاوم است. چرا که نه‌تنها درمان درست انجام نمی‌‌گیرد، بلکه امکان ظهور باکتری مقاوم هم در میانه مسیر درمان به وجود می‌آید. حتی علائم بیماری ممکن است دو یا سه روز پس از درمان از بین برود، ولی این عامل دلیلی بر خاتمه روند درمان با آنتی‌بیوتیک نیست. اگر آنتی‌بیوتیک بدرستی مصرف نشود، تنها باکتری‌های حساس را از بین می‌برد و تعدادی را در محل درگیر باقی می‌گذارد که منجر به رشد دوباره باکتری مقاوم و بروز عفونت ثانویه در همان محل می‌شود.
آیا سوء مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها به باکتری‌های مفید بدن هم آسیب می‌رسانند؟
یکی از مشکلات اصلی ایجاد شده دقیقا همین نوع آسیب است. یعنی آنتی‌بیوتیک‌ها در چنین شرایطی میکروب‌های مفید در دستگاه‌های گوارش را هم از بین می‌برند. اگر آنتی‌بیوتیک به میزان کافی هم مصرف نشود، غلظت آن در سرم خون کاهش می‌یابد و تنها میکروب‌های مفید یا کمتر مقاوم از بین می‌رود و اجازه رشد برای باکتری‌های مقاوم صادر می‌شود.
لازم است تاکید کنم که نقش پزشک در چنین شرایطی بسیار مهم است. وی باید توصیه درستی برای مصرف دارو به بیمار داشته باشد. داروساز هم به نوبه خود نباید تعداد کمتری از دارو را حتی به فرض موجود نبودن در داروخانه در اختیار بیمار بگذارد.
در واقع مرکز تحقیقات مقاومت میکروبی هم با هدف مقابله با سوء مصرف آنتی بیوتیک‌ها در کشور تاسیس شده است؟
هدف اصلی از تاسیس این مرکز نوعی استانداردسازی روش‌های آزمایشگاهی در سراسر کشور برای تشخیص بیماری‌های میکروبی و باکتر‌یایی است.روش‌های استانداردی که با شناخت انواع مقاومت میکروبی در هر منطقه و مصرف آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی در آن منطقه ارائه می‌شود، در واقع هدف از ایجاد این مرکز اصلاح الگوی مصرف درست آنتی‌بیوتیک‌ها و تعیین استراتژی درمان مناسب برای بیماری‌های باکتریایی است. یکی از اصلی‌ترین اهداف ما تشخیص مکانیسم‌های مقاومت باکتریایی در ایران است که امیدواریم در آینده نزدیک با اجرایی شدن فعالیت‌های این مرکز تحقق یابد.

 

پایگاه فرهنگی تفریحی ایران ناز

روانشناسی آنلاین ، خدمات مشاوره

روانشناسی آنلاین ، خدمات مشاوره