یکی از روشهای جلوگیری از سوختن پارچهها، استفاده از مواد بازدارنده شعله روی الیاف طبیعی و یا مصنوعی است. الیاف با ماده شیمیایی تصفیه میشوند و همین مسئله میزان اشتعالپذیری پارچهها را به حداقل میرساند.
زمانیکه آتشسوزی رخ می دهد، این ماده شیمیایی به گازها و پارگیهای ایجاد شده در سطح پارچه واکنش نشان میدهد. پارچه نسوز، باعث تبدیل این گازها و تارها به ذغال کربن شده و در نتیجه سرعت سوختن را کاهش میدهد.
در اینصورت می توان از این پارچههای ضدحریق در موارد مختلفی برای محافظت از افراد در برابر آتشسوزی و در صنایع مختلف استفاده کرد.
این پارچه از الیاف شیشه، آرامید یا کولار، گرافیت و یا سرامیک ساخته میشود و بسته به الیاف مورد استفاده، در برابر حرارت از خود مقاومت نشان داده و کاربردهای مختلفی دارد.
همانطور که از نام این پارچهها پیداست، در برابر گرما بسیار مقاوم هستند و غیرقابل اشتعال میباشند، بهصورتیکه اگر دمای آنها بیش از اندازه بالا شود هم بدون آتشگرفتن بهتدریج تجزیه و متلاشی میشوند.
همچنین برخی از الیاف پارچههای نسوز، مانن پلیاسترهای شیشه، الیاف شیشه و الیاف موداکریلیک، در برابر آتش و خوداشتعال دارای مقاومت بسیار بالایی هستند.
معمولا برای بهبود کیفیت پارچههای نسوز از ترکیبی از الیاف طبیعی و مصنوعی استفاده میشود. دوام این پارچهها نیز اغلب طولانیمدت است و به نحوه و تعداد شستشو و محیطی که پارچه در آن نگهداری میشود، بستگی دارد. در ادامه، با این نوع پارچهها بیشتر آشنا میشوید.
شاید جالب باشد بدانید که تنها ویژگی خاص این پارچهها، غیرقابل اشتعال بودن آنها نیست و ویژگیهای منحصربهفرد دیگری نیز دارند؛ که عبارتند از:
• مقاومت در برابر حرارت و آتش
این پارچهها غالبا از الیاف مقاوم در برابر حرارت ساخته میشوند و میتوانند سلامت فیزیکی و شیمیایی خود را در مقابل گرما و آتش بهخوبی حفظ کنند.
بههمیندلیل بهعنوان یک راهحل برای جلوگیری از شیوع آتشسوزی در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرند و حتی میتوانند در ساخت قطعاتی که در معرض آتش و دما هستند نیز مانند صنایع هواپیمایی و فضایی، استفاده شوند.
• مقاومت در برابر سایش و شکستگی
این پارچهها از توانایی بالایی در برابر تنشهای کششی و فشاری که به آنها اعمال میشود، برخوردار هستند. برای افزایش مقاومت در برابر شکستگی غالبا از الیافی با قدرت کششی بالا استفاده میشود.
پارچه نسوز باید در برابر سایش مقاومت بالایی داشته باشد تا بتواند بهخوبی در برابر خوردگیها و یا خراشیدگیها مقاومت کنند.
• عدم جذب رطوبت و آب
ساختار مخصوص این پارچهها باعث میشود که آب و رطوبت به داخل آنها نفوذ نکند. در واقع الیاف مورد استفاده در تولید این پارچهها قابلیت نفوذ آب و رطوبت را ندارد.
بههمیندلیل، پارچههای نسوز در برابر باران، برف، آب، گرد و خاک و حتی تعریق بدن مقاومت بالایی از خود نشان میدهند.
• مقاومت در برابر اسیدها و بازها
به دلیل داشتن ساختار شیمیایی و فیزیکی مورد استفاده در این پارچهها، میتوانند در برابر اسیدها و بازها نیز مقاومت بالایی داشته باشند و معمولا از آنها در صنایع شیمیایی، پالایشگاهها و یا صنایع نفت و گاز، که اسیدیته بالایی دارند، استفاده میشود.
• مقاومت در برابر باکتریها و قارچها
همانطور که گفته شد، این پارچهها غیرقابل نفوذ هستند و رطوبت را جذب نمیکنند. بههمیندلیل در برابر رشد باکتریها و قارچها نیز مقاومت بالایی دارند.
دراینصورت میتوانند در صنایعی مانند پوشاک، صنایع غذایی و پزشکی که شرایط رشد میکروارگانیسم در آنها رایج است، استفاده شوند. در اینصورت، بهداشت عمومی نیز حفظ میشود.
• مقاومت در برابر تغییرات شیمیایی و حرارتی
پارچه نسوز در برابر تغییرات ph، تغییرات دما و اکسیداسیون نیز مقاوم است. بیشتر این پارچهها از فیبرهای سیلیکاتی مانند شیشه، سیلیکا، پرلیت، کائولن و… ساخته میشوند.
این فیبرها در برابر اسیدها و بازها بسیار مقاوم هستند. همچنین در برابر مواد شیمیایی مانند آلکالیها و ترکیبات هیدروکربنی نیز مقاومت بالایی دارند.
• قابلیت شستشو و تمیزشدن
همانطور که گفته شد این پارچهها در برابر آب و حرارت مقاوم هستند و میتوانند بهسادگی شستشو شوند.
اما بهتر است که در طول شستشوی پارچه از دمای مناسبی استفاده شده و از استفاده از مواد شوینده قوی جلوگیری شود؛ زیرا این مواد میتواند به ساختار پارچه آسیب وارد کند.
از طرفی، برخی از پارچههای نسوز روکش مخصوصی دارند که باعث میشود آلودگی و لکههای روی سطح آنها بهسادگی پاک شود.
• مقاومت در برابر اشعه ماوراء بنفش
در اکثر پارچههای نسوز، به دلیل استفاده از الیاف ضدآفتاب و مادههای حفاظتی، قابلیت مقاومت در برابر اشعه ماوراءبنفش نیز وجود دارد.
این اشعه میتواند رنگ پارچه را تغییر داده و باعث ایجاد شکستگی در آن شود. بههمیندلیل، این ویژگی برای پارچههای نسوز از اهمیت بالایی برخوردار است.
همانطور که خواندید، این پارچهها ویژگیهای منحصربهفردی دارند و به دلیل مقاومت بالا میتوانند در صنایع مختلف مورد استفاده قرار بگیرند.
اما این پارچهها انواع مختلفی دارند که هرکدام ویژگیهای خاص خود را داشته و بسته به این ویژگیها مورد استفاده قرار میگیرند. انواع این پارچهها عبارتند از:
این نوع پارچه از الیاف آزبست تولید شده است و در عرضهای 3 تا 100 سانتی متر موجود است.
بسته به گرید مورد استفاده در این پارچهها، دارای مقاومت حرارتی بین 260 تا 650 درجه سانتیگراد میباشند و دارای ضخامتهای 1، 1.5، 2 و 3 سانتیمتری هستند.
کاربرد پارچههای آزبست غالبا در تهیه لباسها و دستکشهای صنعتی نسوز، عایقکاری و حراراتگیری تاسیسات ساختمانی، کارخانهها و دیگهای بخار است.
پارچههای سیلیکون طرفداران بسیاری دارند و دارای دو نوع دو رو و یک رو می باشند. ساختار و بافت این پارچهها از لاستیک سیلیکون و فایبرگلاس است.
همچنین این پارچهها ضخامتی بین 0.2 تا 5 میلیمتر دارند و دارای مقاومت حرارتی تا 350 درجه سانتیگراد میباشند. این نوع پارچهها نیز کاربردهای متنوعی در صنایع مختلف دارند.
پارچههای نسوز سرامیکی از نخهای سرامیکی ساخته شده و در ماشینهای بافندگی بافته میشوند. در برخی موارد، بهمنظور استحکام این پارچهها نیز از رشتههای فلزی و فیلامنتهای شیشهای در ساختار آنها استفاده میشود.
این پارچهها دارای عرض یک متر بوده و ضخامتشان نیز بین 0.5 تا 3 میلیمتر متغیر است. همچنین بهطور استاندارد دارای طولهای 30 متری هستند.
اما چون از نخهای نسوز بافته میشوند می توانند در ابعاد متفاوت توبید شوند. این پاچهها در سختترین شرایط مکانیکی و الکترونیکی میتوانند مورد استفاده قرار بگیرند و عمر مفید بالایی دارند.
این پارچهها نیز مقاومت حرارتی بالایی دارند و میتوانند درجه حرارت مداوم 900 درجه سانتیگراد و حرارت لحظهای تا 1400 درجه سانتیگراد را تحمل کنند.
از پارچههای نسوز سیلیکا غالبا در تولید راکت و موشک در صنایع هوافضا استفاده میشود. همچنین برای جمعآوری گرد و غبار و تجهیزات تصفیه و یا استفاده در تجهیزات آتشنشانی و حفظ نیز کاربرد دارند.
پرطرفدارترین برزنتهای ضدآتش، پارچههای برزنت نسوز هستند که غالبا از فایبرگلاس ساخته میشوند. این پارچهها مقاومت مکانیکی بالایی دارند و میتوانند تا 500 درجه سانتیگراد را تحمل کنند.
از برزنتهای نسوز غالبا ب منظور عایق و لایه محافظ جوشکاری در صنایع ساختمانی و یا عایق پشتیبان کوره و عایق کاری قالبها در صنایع ریختهگری استفاده میشود.
از دیگر انواع پارچه نسوز، میتوان به پارچههای فایبرگلاس اشاره کرد که از الیاف فایبرگلاس ساخته شدهاند.
این نوع پارچهها نیز در دمای بین 420 تا 560 درجه سانتیگراد از خود مقاومت نشان میدهند و میتوانند در صنایع مختلف مورد استفاده قرار بگیرند.
همچنین نوعی از پارچههای فایبرگلاس به نام فایبر فلون موجود هستند که دمای منفی 73 تا مثبت 280 درجه سانتیگراد را تحمل میکنند.
همانطور که گفته شد، به دلیل استفاده از الیاف طبیعی و مقاوم در ترکیبات این پارچهها، غیرقابل اشتعال هستند و بهراحتی شعلهور نمیشوند. همچنین در صورت سوختن نیز، شعله و دود ندارند.
برخی از این پارچهها نیز دارای قابلیت خود خاموشکنندگی هستند. به یاد داشته باشید که وزن و نوع این پارچهها در مقاومت حرارتی آنها موثر است و بههمیندلیل برای کاربردهای مختلف موجود هستند.