10 نکته مهم در مورد اعتیاد که باید بدانیم

چند روز پیش تر خبری را از سایت شمال نیوز خوانده بودم که یکی از مسئولین استان مازندران هشدار جدی در خصوص آمار روز افزون و کاهش سن مبتلایان به مواد مخدر را در استان متذکر شده بود. از این خبر بسیار متاسف شدم و برایم بسیار دور از انتظار بود. شنیدن این خبر زمانی برایم اتفاق افتاده بود که در شهر مالیندی در کشور کنیا (شرق قاره آفریقا) به اتفاق گروهی از پزشکان آفریقایی در حال اجراء و تدوین برنامه آموزشی و درمانی برای مبتلایان به بیماری ایدز بودیم. آموزش پزشکان و پرستاران در خصوص بیماریهای پوست در بیماران ایدزی به عهده من بود.

تصاویر و تجربیات خود از این بیماری را که طی حضور یکساله ام در کشور های کنیا – غنا و زیمبابوه بدست آورده بودم را برای آنان توضیح میدادم تا هر کدام از ان پزشکان و پرستاران سفیر سلامتی و تندرستی برای هموطنان خود در کشور کنیا باشند.

نکته جالب برای من این بود که همه زوایای زندگی یک بیمار مبتلا به ایدز توسط متخصص همان رشته آموزش داده میشد. ابتدا فکر میکردم من و چند متخصص دیگر از رشته های پزشکی مثلا داخلی- اعصاب – خون – قلب و …. در این پروژه شرکت نمودیم ولی بعد متوجه شدم از وکیل دادگستری تا مشاور تغذیه – خانواده – امور اجتماعی – شغلی و تفریحی همه آمده بودند تا تمام بخش ها و ساعات حتی دقایق زندگی یک فرد مبتلا به ایدز را بررسی و کارشناسی نمایند تا بگویند چگونه میتوانیم حتی برای یک ساعت موجب افزایش طول عمر بیمار شویم. نکته جالب دیگر اینکه اگر چه خودمان بعنوان مدرس بودیم ولی به ما هم آموزش میدادند و از ما هم هر روز طی مدت این 7 روز آزمون بعمل میاوردند تا نشاط و توان همکاری ما را مورد ارزیابی قرار دهند.

از سوی دیگر جالب بود بدانید بیش از 3 میلیون نفر از جمعیت سی و چند میلیونی کنیا مبتلا به اچ ای وی ( ایدز) میباشند یعنی نزدیک به 10 درصد. مضاف بر این که میلیونها نفر دیگر از بیماریهای خطرناک دیگر مانند مالاریا – تیفوئید – سل – و بیمایهای عفونی خطرناک رنج میبرند. و این در حالی است که فقر و گرسنگی و آمار میلیونی یتیمان در این مسابقه فلاکت بار هنوز محاسبه نشده است. اما چه نکته ای قابل تعمق و تفکر است ؟ میدانید چیست . آمار معتادان به مواد مخدر در این کشور کمتر از 3 درصد بود. اگر واقعا هرویئن تریاک و کراک مسکن درد و فشارهای روحی جسمی خانوادگی و اجتماعی میباشد بنابراین بیش از 50 درصد مردم کشور آفریقایی کنیا باید معتاد باشند. چه کسی مستحق تر از آنها که حتی یک روز خوش با شکم سیر و تن سالم را تجربه نکردند.

تصور کنید با همه مصائب و فقر و واماندگی چگونه و چرا حاضر نشدند خود را آلوده به این مواد افیونی نمایند. فراموش نمیکنم یکی از کارمندان محلی به من میگفت ما روزانه بیش از 10 کیلو متر راه میرویم (3 ساعت) تا پول کرایه ماشین را برای غذای نهار یا شام ساده خانواده مان پس انداز نماییم تازه نمیدانیم فردا که از خواب بیدار میشویم مبتلا به مالاریا یا تیفوئید شده ایم یا نه. سخنم به کسانی است که در مملکتی چون ایران با همه بزرگی و عظمت آن در آسایش و ارامش با همه نعمات خداوندی دور از هر گونه بیماری مهلک در سلامت زندگی مینمایند اما چگونه حاضر میشوند وجود نازنین خود را طعمه بلایی نمایند که آن آفریقایی خود را از آن برحذر میداند.

در خیابانهای شهر نایروبی پایتخت کشور کنیا به تعداد انگشتان یک دست آدمی که سیگار بر لب داشته باشد نمی بینید. اما مقایسه منصفانه داشته باشید در خیابانهای شهر ما چه میگذرد. با هر هیجانی چه تلخ چه شیرین باید آتش سیگارمان روشن شود تا به اصطلاح آرام شویم از پیر و جوان فرقی نمی کند. تا کی باید مدعی باشیم مشکلات زندگی رفتار های اجتماعی و یا انتظاراتمان از مسئولین و یا عدم توجه آنان به زندگی مان دلیل اعتیاد ما است.

اگر چنین تصور میکنید چند روزی ساک سفر به آفریقا را ببندید تا متوجه شوید آن انسان با پوست به رنگ سیاه که در دل فقر و بدبختی زندگی میکند و از هیچ کس هم هیچ توقع و انتظاری ندارد چگونه بدون انکه کسی یک کلام به او بیاموزد میداند که بد و زشتی فقط در سخن نیست بلکه در خوردن و آشامیدن و هر چیز دیگر ممکن است باشد . بد بد است . بنا براین باید بدانیم که همه آه و ناله و شکایتم اول باید از خودم باشد که چرا مراقب و نگهبان خودم نبودم و یا نیستم .

من که خود را بیش از همه دوست دارم چگونه میتوانم به انتظار کمک دیگران باشم و آمدن یا نیامدن – بودن یا نبودن انان را دلیلی بر گناه و ظلمی را که خود بر جسمم – خانواده و اجتماعم روا داشته ام بدانم. بنابر این باید خود و وظائف مان را خوب بشناسیم و به آن عمل نماییم که در آن صورت هم خدمت خلق نمودیم و هم بنده گی خالق ازلی و ابدی را به جا آورده ایم.

بعد از این مقدمه تلاش نمودم با اطلاعات مختلف از سایت های معتبر مطالبی را که همه جوانب اعتیاد را بیان میکند به قلم آورم تا به یکدیگر بیاموزیم و یادآوری نماییم که سلامتی و شادی برای همه ماست و برای بدست آوردن آن باید تلاش نماییم . امیدوارم همه لااقل یکبار و آنان که نیازمند رهایی از بلای خانمان سوز اعتیاد هستند آنرا هفته ای یکبار بخوانند.

1ـ اعتیاد چیست؟

اعتیاد : عبارت است از یک حالت روانی وگاهی جسمانی ناشی از تاثیر دارو بر روی یک موجود زنده که به اجبار به بروز رفتار و عکس العمل های خاصی در فرد می انجامد و همیشه با یک کشش افراط آمیز همراه است.

ازسوی دیگر اعتیاد واژه ای است که امروزه به دلیل کاستی های آن از اصطلاح، وابستگی به مواد، استفاده می شود.
وابستگی نیز به نوبه خود به معنای تمایل شدید فرد به ادامه مصرف یک ماده می باشد به طوری که وابستگی به عنوان یک سندرم بالینی با جنبه های رفتاری شناختی و فیزیولوژیکی باعث می شود که فرد مصرف مواد را به رفتارهای دیگر ترجیح دهد.

سوء مصرف: بدین معناست که اگر چه فرد نسبت به آن مواد اعتیاد ندارد ولی آن را مصرف می کند.

معیارهای تشخیص: برای تشخیص وابستگی به مواد حداقل وجود ۳ نشانه از نشانه های زیر لازم است:

۱- تحمل : افزایش تدریجی مقدار ماده مصرفی لازم برای دستیابی به علائم مصرف آن ماده
۲- پیدایش علائم ترک و در صورت عدم مصرف یا کاهش مقدار مصرف
۳- تمایل دائمی به مصرف و تلاشهای ناموفق برای کاهش یا قطع مصرف ماده
۴- مختل شدن فعالیت های اجتماعی ، شغلی و تفریحی
۵- تداوم مصرف علی رغم آگاهی از عوارض آن

معتاد: به انسانی اطلاق می شودکه از چهار طریق خوردن، تزریق، دود کشیدن یا تنفس و بالاخره مقعد به مصرف یک یا چند ماده مخدر به طور مداوم می پردازد و در صورت قطع این عمل با مشکلات تنفسی، روانی و رفتاری به تنهایی و یا با هم دچار می گردد. به عبارت دیگر معتاد قربانی یک نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدر شناخته می شود.

2- چه اتفاقاتی بر فرد معتاد حاصل می شود؟

استعمال مواد مخدر انسان را دچار بی تفاوتی نسبت به پستی و بلندی های زندگی می کند یعنی در شخص معتاد شخصیت عذر اجتماعی بروز می کند و اکثر آنان در حالتی جنگ و گریزاند با اجتماع میانه خوبی ندارد ونه تنها به افراد بلکه به اجتماع نیز وفادار نیستند اینان عادات و رسوم ملی ومذهبی رازیرپا می گذارند .

حس مسئولیت فردی و اجتماعی ندارند، اغلب قید و بندی احساس نمی کنند، خود پسنداند و دیگران را مسئول اعمال و رفتار خود قلمداد می کنند، نمی توانند احساس گناه کنند، مرتب از دیگران انتقاد دارند و تمایل به کار کردن ندارند اگر هم به کاری مشغول شوند نمی توانند به خوبی آن را انجام دهند، معتادان به ظاهر خود بی علاقه اند، زیاد دروغ می گویند، افکار عجیب و غریبی دارند ودر حالت افسردگی و گوشه گیری به سر می برند .

در واقع استعمال مواد مخدر اراده شهامت و جرات را از بین می برد افراد مبتلا را به طور کامل بی هدف می کند قدرت جسمی آنها را به تحلیل می برد وآنان جرات مقاومت ایستادگی و پشتکار در برابر مشکلات را از دست می دهند تنها هدف فرد معتاد بدست آوردن ماده مورد اعتیاد است تا زمانی که نشئه است ایمان و اعتقادش پا به برجاست و وقتی خمار می شود بجز مواد مخدر چیز دیگری را پذیرا نیست معتادان به تریاک اغلب علاقه مندند که تنها و بدون مسئولیت خانوادگی بسرببرند زیرا لذت خود را فقط در منقل و وافور می بینند و در کنار آن احساس خوشبختی میکنند ودیگر نیازی به خانواده ندارند.

بین شخصیت و اعتیاد رابطه ای متقابل وجود دارد یعنی فرد به علت وضع خاص شخصیتی و نیازها و شکستها ، ناتوانی در برخورد با مسائل وناکامی در زندگی عدم ثبات عاطفی وناملایمات دیگر به اعتیاد روی می آورد وبدین ترتیب بین اعتیاد و شخصیت دور باطلی ایجاد می گردد که مبارزه با آن مستلزم تغییر شرایط بیرونی و درونی از طریق ایجاد اراده و روحیه ای قوی وآسیب ناپذیر می باشد بالاخره فساد بافت های مغزی در اثر مصرف مواد مخدر موجب می گردد که شخص کنترل حرکات خود را از دست بدهد و آمادگی آسیب رسانی به خود و دیگران را پیدا نماید .

3- چرا معتاد می شویم؟

۱- جستجوی پناهگاه : انسان کنونی با از دست دادن ارزش های معنوی دچار اضطراب و پریشانی گردیده است و بدنبال یافتن پناهگاه و مایه آرامشی می باشد از این رو زمانی که اوضاع را بر وفق مراد خود نمی بیند به سراب ها دل می بندد.

۲- دوستان ناسالم : تنگناهای زندگی وبیشتر سهل انگار یها و بی دقتی ها در انتخاب دوستان موجب می گردد که افرادی به حریم خانواده ها و منازل راه یابند که هیچ نوع شایستگی دوستی و آشنایی در آنها وجود ندارد اینان همان افرادی هستند که معاشران خود را به راه های انحراف اعتیاد و آلودگی ها سوق می دهند .

۳- کام جویی در عالم خیال : مواد مخدر ، انسان ها در عالم خیال سیر می دهد و آنها را از واقعیت های زندگی دور نگه می دارد از این رو کامیابی خیالی و تسکین خاطر موقتی برای کسانی که در صحنه های واقعی زندگی موفقیتی به دست نیاورده اند عاملی جهت روی آوردن به این گونه مواد به شمار می آید.

۴- بیکاری و اشتغال کاذب
۵- سابقه اعتیاد در خانواده
۶- کنجکاوی و حساسیت دوران بلوغ
۷- محرومیت در خانه وخانواده
۸- آزادی بیش از حد
۹- فقدان ایمان ودرک فضائل انسانی
۱۰- محیط مساعد
۱۱- خانواده از هم پاشیده و متزلزل

بدین ترتیب، عواملی که موجب اعتیاد می گردند عبارتند از:

۱- کمبود اعتماد به نفس : مانند فردی که در مقابل درخواست دوستانش برای کشیدن حشیش جرات مخالفت ندارد
۲- ناراحتی روانی : کسی که ناراحتی اعصاب دارد وبرای کاهش افسردگی خود مواد مصرف میکند
۳- درد یا بیماری جسمی مزمن : مانند فردی که دچار پا درد است یا کودکی که گوش درد دارد و به جای درمان توسط پزشک خود فرد یا خانواده او به اشتباه از تریاک استفاده می کنند.

عواملی که مربوط به شرایط فرد ومحیط خارجی است:

۱- عوامل مخاطره امیز فردی

الف : دوره نوجوانی : مخاطره آمیزترین دوران زندگی از نظر شروع به مصرف مواد مخدر دوره نوجوانی- دوره انتقال از کودکی به بزرگسالی و کسب هویت فردی و اجتماعی- به شمار میآید.

ب : صفات شخصیتی : عوامل مختلف شخصیتی با مصرف مواد ارتباط دارند وبرخی از صفات پیش بینی کننده احتمال اعتیاد هستند از جمله عدم پذیرش ارزش های نسبی و رایج، مقاومت در مقابل منابع قدرت، نیاز شدید به استقلال، صفات ضد اجتماعی، پرخاشگری شدید، احساس فقدان کنترل بر زندگی خود، اعتماد به نفس پایین، فقدان مهارت های اجتماعی و انضباطی .

ج: اختلالات روانی : در ۷۰ درصد موارد اعتیاد با اختلالات دیگر روانپزشکی نیز همراه است .

د – نگرش مثبت به مواد مخدر : افرادی که نگرشی مثبت یا خنثی به مواد مخدر دارند بیش از کسانی که دیدگاهشان منفی است در خطر اعتیاد قرار دارند مانند کسانی که از این مواد جهت کسب بزرگی، رفع دردهای جسمی و خستگی و کسب آرامش روانی استفاده می کنند .

۲- عوامل مخاطره آمیز محیطی :

الف – خانواده : خانواده اولین مکان رشد شخصیت ، تشکیل باورها و کسب الگوهای رفتاری برای فرد است از این رو، ناآگاهی والدین، ارتباط ضعیف والدین با فرزندان، فقدان انضباط در خانواده، خانواده متشنج یا آشفته و از هم گسیخته از نقش بسزایی در گرایش به مواد مخدر برخوردارند.

ب – دوستان : در ۶۰ درصد موارد اولین مصرف مواد به دنبال تعارف دوستان رخ می دهد چنانکه که ارتباط ودوستی با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد عامل مستعد کننده مهمی برای ابتلای نوجوانان به اعتیاد به شمار می آید و مصرف کنندگان این مواد برای گرفتن تائیدی جهت رفتار خود از دوستان سعی می کنند آنان را نیز به این عمل وادار نمایند .

۳- عوامل مخاطره آمیز اجتماعی

الف – فقدان قوانین و مقررات جدی بر ضد خرید و فروش حمل و مصرف مواد مخدر موجب وفور و ارزانی آن می شود .

ب – مصرف مواد به عنوان یک هنجار اجتماعی : در جوامعی که مصرف مواد نه تنها ضد ارزش تلقی نم یشود بلکه جزئی از آداب و سنن جامعه و یا نشان تمدن و تشخص و وسیله احترام و پذیرایی است به فراگیر شدن آن خواهد انجامید .

ج – کمبود امکانات فرهنگی ، ورزشی ،تفریحی : کمبود امکانات لازم برای ارضای نیازهای طبیعی ، روانی و اجتماعی نوجوانان و جوانان از قبیل کنجکاوی، تنوع طلبی، هیجان ، ماجرا جویی و … به گسترش استعمال این مواد کمک خواهد کرد .

د- عدم دسترسی به سیتسم های خدماتی ، حمایتی ، مشاوره ای و درمانی: فقدان امکانات لازم و عدم دسترسی به خدماتی که در چنین مواقعی بتوان فرد را از نظر روانی مالی ، شغلی ، بهداشتی و اجتماعی حمایت نمود به افزایش گستره این مواد منجر خواهد شد .

هـ -توسعه صنعتی جامعه ، فقدان مهارت کافی ، کمبود فرصت های شغلی و محرومیت اقتصادی : توسعه صنعتی ، جوامع را به سمت شهری شدن و مهاجرت از روستاها به شهرها سوق می دهد .
مهاجرت باعث می شود تا فرد با موانع جدیدی برخورد نماید و در صورت ناکامی و ناآگاهی به مصرف این گونه مواد روی آورد.

4- مراحل اعتیاد چگونه است؟

اعتیاد به هر شکلی که باشد معمولا طی یک دوره سه مرحله ای انجام می گیرد:

۱- مرحله آشنایی : در این مرحله شخص در اثر مسامحه یا تشویق دیگران یا میل به انجام یک کار تفریحی یا کنجکاوی یا علل دیگر مانند کسب لذت با مصرف مواد مخدر آشنا می شو د.

۲- مرحله میل به افزایش مصرف مواد : در این مرحله بدن هر روز به دریافت مواد بیشتر نیاز پیدا می کند بعد از مدتها استفاده نامرتب از مواد مخدر شخص دچار شک وتردید می شود و برای رهایی از آن دست به مبارزه با امیال خود می زند .

۳- مرحله اعتیاد (بیماری ): در این مرحله بعد از شک و تردید و شاید مدتی ترک اعتیاد شخص سرانجام به مرحله اعتیاد واقعی می رسد که اگر مواد مخدر بدون رعایت ترتیبات لازم ناگهان قطع شود نشانه های سندرم محرومیت بروز می کند.

5- عوارض اعتیاد را بیان نمایید.

۱- عوارض جسمی

اگر مصرف روزانه شخص معتاد متوقف گردد پس از گذشت ده تا دوازده ساعت عوارض جسمی و ناراحتی های عصبی ، اضطراب ، بی قراری ، عطسه ، ریزش مکرر آب از بینی و چشم ، ناراحتی عضلانی ، فشار شدید در ستون فقرات ، دل درد و دل پیچه ، بی اشتهایی ، استفراغ مکرر ، لاغری و کاهش وزن نمودار می گردد.

۲-عوارض روانی

شخص معتاد فاقد تعادل روانی است و لاابالی گری عدم توجه به اصول و مقررات جامعه ، تسلیم شدن در برابر پیشامد ها، ضعف اراده ، بی توجهی به مسئولیت های فردی و اجتماعی از خصوصیات رفتاری او به شمار میآید .

معتادان از لحاظ عاطفی، نابالغ ، عصیانگر ، بی قرار و دارای احساسات خصومت زا هستند افرادی مضرابند که احساس بی کفایتی و تنهایی می کنند به این واکنش ها و تمایلات پسیکونوروتیک و پسیکوپاتیک را می توان در آنها تشخیص داد اصل اتکای روانی مقدم بر تاثیر اعتیاد بر جسم است زیرا شخص معتاد پیش از آنکه تعادل جسمانی خود را از دست بدهد تعادل روانی خود را تا رسیدن به دارو از دست می دهد.

۳-عوارض اجتماعی

معتادان نه تنها مولد و سازنده نیستند بلکه مصرف کنندگانی هستند که غیر از ضرر اجتماعی، هنری ندارند فرد معتاد نسبت به اعضای خانواده خود احساس مسئولیت نمی کند موقعیت اجتماعی اومتزلزل است به دیگران اعتماد ندارد برآوردن نیازهای خود را مقدم بردیگران می داند روابط اجتماعی او بسیار سطحی وتصنعی است و به ندرت می تواند پیوند های مستحکم عاطفی و وفاداری و تعهد داشته باشد چنین فردی فقط برای کسی که بتواند برای او مواد مخدر تهیه کند اهمیت قایل است بدین ترتیب ارتکاب جرائم معتادان به علت ضعف روابط انسانی روز به روز بیشتر می شود و به همین دلیل اعتماد عمومی واهمیت اجتماعی به خطر می افتد، زیرا بیشتر معتادان برای تامین مخارج مصرف مواد مخدر خود به راه های نادرستی نظیر دزدی ، تجاوز به دیگران ، وآدمکشی روی می آورند .

۴- انواع مواد

– مواد افیونی

مواد افیونی از گیاه خشخاش به دست می آیند و تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی می باشند مهمترین این مواد عبارتند از : تریاک ، شیره ، و سوخته تریاک ، کدئین ، پروتئین ، مرفین ، مپریدین ومتادون

آثار مصرف مواد افیونی

۱- تغییرات روانی یارفتاری ( ابتدا سرخوشی و سپس بی تفاوتی ، کج خلقی ، پرخاشگری ، بی قراری و . . )
۲- تهوع واستفرغ
۳- کاهش احساس درد
۴- احساس گرما ، گر گرفتن ، خارش بینی
۵- سنگینی دست و پا و رخوت
۶- خشکی دهان
۷- کاهش فشار خون
۸- انقباض مردمک
۹- انقباض عضلات
۱۰-افت عملکرد شغلی و اجتماعی

مصرف طولانی مواد افیونی نیز عوارض زیر رادر پی دارد:

۱- اعتیاد
۲- یبوست طولانی
۳- تیره شدن رنگ پوست
۴- کاهش میل جنسی
۵- بهم خوردن دوره های قاعدگی در زنان
۶- اختلال نعوظ درمردان
۷- کاهش وزن و سوء تغذیه
۸- پایین آمدن سطح سلامتی به علت بی توجهی به وضعیت بهداشتی
۹- تغییر ساعات خواب وبیداری
۱۰-افسردگی
۱۱-عوارض تزریقی و ریوی

6- علائم ترک اعتیاد چه میباشند؟

پس از اعتیاد به مواد افیونی قطع ناگهانی مصرف آنها باعث بروز علائم ناخوشایندی می شود که ۶ تا ۸ ساعت پس از آخرین بار مصرف، ظاهر می گردد و تاده روز باقی می ماند اوج شدت علائم در روزهای دوم و سوم پس از قطع به چشم می خورد:

– درد استخوانی و عضلات
– دل پیچه و اسهال
– آبریزش از چشم وبینی
– عطسه ، سکسکه و خمیازه
– سیخ شدن موهای بدن و احساس سرما و لرز
– بی قراری
– عصبانیت و پرخاشگری
– اختلال تعادل
– افت عملکرد شغلی و اجتماعی
– تغییرات رفتاری یا روانی ( سرخوشی ، اضطراب ، و بی قراری ، عصبانیت ، اختلال قضاوت )
– گشاد شدن مردمک
– تغییرات فشار خون
– لرز
– تهوع و استفراغ
– اختلال در عملکرد شغلی و اجتماعی
– سفتی عضلات
– کاهش واکنش به تحریکات دردناک
– درد مفاصل
– افزایش یا کاهش فشار خون
– بلند شنیدن صداها

7- راههای پیشگری از اعتیاد در اشکال مختلف آن چگونه می باشد؟

– پیشیگری از اعتیاد در جهان

مهم ترین استراتژی های پیشگیری از اعتیاد در سطح جهان به شرح زیر است:

۱- آگاه سازی افراد در مورد خطرات و مضرات مواد مخدر.
۲- افزایش مهارتهای زندگی مانند مهارت تصمیم گیری، حل مسئله و ارتباطات اجتماعی.
۳- تقویت فعالیت های جایگزین به جای مواد مخدر برای ارضای نیازهای روانی و اجتماعی نوجوانان و جوانان.
۴- مشاوره و مداخله در بحران های مختلف در طول زندگی.
۵- ارتقای سطح بینش فرهنگی و مذهبی.
۶- تقویت قوانین و مقررات مبارزه با مواد مخدر.
۷- درمان معتادان برای جلویگری از افزایش اعتیاد در سطح جامعه

بدیهی است که استراتژیهای فوق در قالب فعالیت های زیر قرار می گیرند:

۱- فعالیتهای متمرکز بر فرد
۲- فعالیت های متمرکز بر آموزش وآگاه سازی والدین .
۳- فعالیت های متمرکز بر معلمان و مدرسه.
۴- فعالیت های پیشگیری با استفاده از رسانه ها.
۵- فعالیت پیشگیری با استفاده از شبکه مراقبتهای بهداشتی اولیه .
۶- وضع و اجرای قوانین و مقررات لازم .

– روش های پیشگیری از اعتیاد

مهمترین روشهای پیشگیری از اعتیاد ( توسط خانواده ، مدرسه ، رسانه ، دستگاه های مسئول بهداشت و . . ) را می توان در قالب محورهای زیر خلاصه کرد:

۱- تاثیر بر ارزش ها و نگرشها : تغییر نگرش های مثبت وتثبیت نگرش های منفی نسبت به مصرف مواد مخدر

۲- آموزش مهارت های اجتماعی و تطابق با استرس ها:
مهارت های اجتماعی به معنای توانایی انطباق کافی در روابط بین فردی است از این رو با افزایش مهارت های اجتماعی می توان فرد را به پیش بینی عواقب رفتار خود و دیگران هدایت کرد این توانایی موجب تنظیم رفتار فرد و درونی کردن تشویق ها و تنبیه ها و در نتیجه تغییر رفتاری او می شود مطالعات نیز ثابت کرده که آموزش مهارت های اجتماعی منجر به کاهش سوء مصرف مواد مخدر ودر نتیجه افت پرخاشگری، انزوا ، و فرار از مدرسه وخانه می شود و سرقت را هم کاهش می دهد.

بدین ترتیب مهمترین مهارت های اجتماعی عبارت اند از:

الف) مهارتهای ارتباطی.
ب) توانایی اظهار نظر.
ج) توانایی مخالفت و رد کردن.

۳- شناسایی افراد در معرض خطر و انجام اقدامات لازم : ضروری است که کسانی را که با ارزش ها و ساختارهای اجتماعی ( خانواده ، مدرسه ، مذهب )پیوندی ندارند شناسایی و مورد توجه قرار داد. همچنین به افراد درگیر با استرس های گوناگون از قبیل مرگ والدین ، بیماری ، بلایای طبیعی ، مهاجرت ، اخراج از مدرسه ، فرار از خانه ) که معمولا منجر به بروز واکنشهای حاد روانی می شوند و مدتی طول می کشد تا فرد با شرایط جدید سازگار گردد در مورد عدم استفاده از مواد مخدر جهت کاهش درد و زجر هشدار داده شود .

۴- ارضای نیاز های اجتماعی و روانی نوجوانان.
۵- آموزش مقاومت در مقابل فشارهای دوستان.
۶- الگو بخشی و آموزش از طریق همسالان.
۷- فعالیت های پیشگیری متمرکز بر آموزش و آگاه سازی والدین
۸- آموزش اطلاعات لازم در مورد مواد مخدر.
۹- افزایش مهارت لازم برای تحکیم پیوند های خانوادگی.
۱۰- وضع مقررات واضح در خانواده.
۱۱- آموزش الگوی خوب بودن.
۱۲- تشویق فعالیت های سالم و خلاق.
۱۳- ترغیب تشکیلات والدین.
۱۴- اجرای فعالیت های پیشگیری از طریق مدرسه و معلمان.
۱۵- فعالیت های پیشگیری با استفاده از امکانات رسانه ها : تلویزیون ، رادیو، روزنامه ، مجلات و پوستر.
۱۶- اجرای فعالیت های پیشگیری از طریق محل های کار و مکان های تجمع مانند سربازخانه ها ، کارخانه و دانشگاه ها.
۱۷- فعالیت های پیشگیری با استفاده از شبکه مراقبت های بهداشتی.
۱۸- وضع و اجرای قوانین و مقررات لازم

8- چگونه درمانگر و پزشک معالج واقعی را برای ترک اعتیاد بشناسیم؟

همواره از مشکلات امروزی رونق بازار کذایی و ادعا طلبی عده ای سود جو و منافع طلب میباشد که بطور مستقیم یا غیر مستقیم خود را توانمند و صاحب نظر در ترک اعتیاد میدانند. آنانکه فقط در اندیشه ثروت اندوزی از این راه میباشند ولو اینکه صاحب مدارک و مدارج معتبر علمی و قانونی هم باشند هرگز نمی توانند در نجات آن نیازمندان موفق باشند. بنابراین فرد مددجو و خانواده او باید تشخیص دهند که چه کسی دلسوز واقعی است و دست و دلش سیر از نیازهای مادی است.

بنابر این اول بدنبال کسی بروید که صاحب مدارک علمی معتبر از مراکز دانشگاهی باشد.

دوم از یکی از مراکز دانشگاهی یا مرکز بهداشتی شهرستان رسما صلاحیت او را ارزیابی و استعلام نمایید.

سوم شخصا مراتب دلسوزی و صداقت درمانی و مراقبتی او را تایید نمایید. زیرا باید بسوی پزشکی بروید که قلبا به او ایمان و اعتماد دارید.

چهارم هرگز به سفارش و دستور کسی در اتخاذ تصمیم نهایی در انتخاب پزشک معالج وارد نشوید اما نظر مشورتی آنان را در نظر داشته باشید.

پنجم بعد از انتخاب پزشک به او اعتماد کنید و با او همراه باشید و بر دستورات او کوشا باشید. و با او زورازمایی نکنید در این میدان مبارزه با اعتیاد او نقش فرمانده و شما نقش سرباز را ایفا می نمایید. نظرات و پیشنهادات خود را صمیمانه با او در میان بگذارید اما تصمیم نهایی را به او واگذار نمایید و احترام خود را به او اثبات نمایید تا او بیشتر به شما احساس وابستگی نماید.

ششم اگر تصمیم گرفتید پزشک معالج خود را تغییر دهید ابتدا با یکی از نزدیکان خود که به او اعتماد دارید موضوع را مطرح نمایید و اگر او هم موافق بود بسیار دوستانه تصمیم خود را به اطلاع پزشک معالج برسانید و دلائل خود را صمیمانه با او در میان بگذارید. شاید او شما را قانع کند و یا به تصمیم شما احترام بگذارد. در آنصورت او پرونده درمانی شما را براحتی در اختیار پزشک بعدی قرار میدهد. فراموش نکنید ممکن است روزی به کمک او نیاز داشته باشید زیرا او اولین دردآشنای شماست. و تلاش نمایید در مراحل درمانی خود صبور و متین و با صلابت باشید که وعده خداوند خوبیها و پاکی ها با صابرین است.

9- نقش خانواده چیست؟

مطمئنا خانواده نقش مهمی را در این مبارزه بزرگ ایفا مینمایند.

پدر، مادر و همسر نقش بی بدیل آنان قطعی و جبران ناپذیر است اگر وجود این سه موجود مظهر لطف و عطوفت نبود هرگز حیات و حکمتی بر زندگی ما نبود. بنابراین باید بدانیم اندک اندوه ما چون کوهی غم بر تمام وجود آنان میباشد. و اگر نبود غمخواری و همراهی آنان هرگز شانه های ضعیف ما تحمل این حادثه تلخ را قادر نمی بود و میشکست. بنابر این با انان آشنا باشیم و چیزی را از انان پنهان نکنیم و از درب دروغ و کژی با آنان سخن نگوییم و باید بدانیم که آنان خوب ما را میشناسند و دلسوز ما هستند و بهترین یار و یاور ما.

10- راههای درمانی و اصولی برای ترک اعتیاد چیست؟

کسی قادر نیست جزئیات درمانی شما را تشریح نماید زیرا نوع – نحوه و مدت درمان شما به پزشک معالج و نوع مواد مصرفی و مدت زمان مصرف شما بستگی دارد و از سوی دیگر ممکن است در دوره درمان تصمیمات مختلف و متنوعی بر اساس پاسخ درمانی شما توسط پزشک معالجتان اتخاذ شود.

اما بطور کلی 4 موضوع نقش مهم و نافذی در ارتقاء سلامتی شما دارند که هرگز نباید فراموش شوند:

1- راز نیاز خالصانه و عاشقانه با خدای خود
2- استحکام روابط خانوادگی
3- ورزش مستمر و منظم
4- تغذیه سالم

کریستن سن دانشمند غربی در وصف ایرانیان چنین میگوید: ایرانیان صفاتی دارند که در هیچکدام از ملل قدیم دنیا حتی رومی ها هم نبوده .این صفات عبارتند از ادب شجاعت اخلاق جوانمردی صفات مذکور را ایرانیان از ابتدای تاریخشان دارا بودند. و هرودت دیگر دانشمند میگوید: ایرانیان فوقالعاده تسلط بر نفس خود دارند همیشه سعی دارند بدی و زشتی را ازخود دور سازند.

بنابر این بیاد داشته باشیم که در هر وضعی باشیم وطن برای خاطر استعداد تقوی احساسات و تمام اعمال حقی به گردن ما دارد و ما همواره باید مانند سربازانی آماده به جنگ برای دفاع از مملکت باشیم . و این جنگ گاهی با نفس و وجود به خطا و گناه رفته خودمان است که مغایر با نام ایران اسلامی مان است.