کدام بدتر است: سیگار، پیپ یا قلیان؟
سرطان ریه یكی از شناختهشدهترین و خطرناکترین سرطانهاست که سالانه تعداد زیادی از مردم به آن مبتلا میشوند. از طرفی، این سرطان با مصرف دخانیات ارتباط تنگاتنگی دارد؛ به طوری که تقریبا80 درصد موارد سرطان ریه به استعمال قلیان، پیپ و سیگار مرتبط است….
اما ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که کدام یک از این محصولات دخانی خطرناکترند و احتمال ابتلا به این سرطان را بیشتر میکنند؟ برای پاسخ به این سوال، گفتوگوی ما را با دکتر محمدرضا معدنی، معاون اجرایی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران، بخوانید.
آقای دکتر! تاریخچه استعمال دخانیات به چه زمانی برمیگردد؟
مصرف مواد دخانی در دنیا بالغ بر 2 هزار سال قدمت دارد و در طول این مدت هم دستخوش تحولات زیادی شده است. نخستینبار بومیان قاره آمریكا در دوران باستان به خواص گیاه تنباكو پی بردند. كریستف كلمب و همراهانش در سال 1492 میلادی به جزیرهای بین آمریكای شمالی و جنوبی رسیدند و متوجه شدند كه افراد بومی این منطقه گیاهی عجیب را روی آتش ریخته و دود آن را داخل ریههای خود فرو میبرند.
ظاهرا سیگار پرمصرفترین محصول دخانی در سراسر دنیاست. همینطور است؟
بله؛ سیگار جزو یکی از مهلکترین محصولات اعتیادآور ساخته دست بشر است و از برگ کاغذ، فیلتر، توتون و اسانس و مواد نگهدارنده ساخته میشود. در این بین باید گفت که خطر اصلی را دود ناشی از استعمال این ترکیب ایجاد میکند.
منظورتان از خطر جدی چیست؟
ببینید؛ دود سیگار دارای دو جریان اصلی و كناری است. جریان اصلی هنگام پك زدن وارد دهان و ریه میشود و جریان كناری در فاصله پك زدنها از انتهای سیگار و هنگام بازدم وارد محیط و سپس ریه میشود كه این دود از 4 هزار ماده مختلف با آثار آنتیژنی، جهشزایی، سرطانزایی، دارویی و… تشكیل شده است. در عین حال، دود سیگار شامل 2 بخش ذرهای و گازی است.
سلامت: آیا سیگارهای لایت، همانطوری که کارخانجات سیگارسازی ادعا میکنند، واقعا کمخطرترند؟
نه! بهرغم قرنها نوآوری تبلیغاتی، ادعاهای اغراقگونه، ایجاد ذهنیت بیخطر بودن یا کم جلوه دادن خطر برای سلامت، هیچ شواهد و مدارک مستندی وجود ندارد که نشان دهد سیگارهای Light (سبک) یا Mild (ملایم)، کمضررتر از سیگارهای معمولی هستند و به طور كلی، وجود 40 نوع ماده سرطانزا در دود انواع سیگار به اثبات رسیده است.
اگر سیگار را با قلیان مقایسه کنیم، به چه نتیجهای میرسیم؟ قلیان مضرتر است یا سیگار؟
با وجود اینكه قلیان كمتر مصرف میشود اما حجم دودی كه از آن وارد بدن میشود 10 تا 20 برابر دود ناشی از مصرف سیگار است. یك نخ سیگار معمولا 500 سیسی تا یك لیتر دود تولید میكند اما یكبار استفاده از قلیان 10 تا 20 لیتر دود تولید خواهد كرد و درواقع، سرو یک نوبت قلیان برابر با استعمال 70 نخ سیگار است. از طرف دیگر سیگار معمولا انفرادی مصرف میشود اما از یک قلیان صدها نفر استفاه میکنند.
کدام ضلع مثلث دخانیات، سلامت مصرفکنندگان را بیشتر تهدید میکند: سیگار، پیپ یا قلیان؟
همهشان به نوعی سلامت را به خطر میاندازند و نمیتوان گفت یكی از آنها از دیگری بهتر یا بدتر است اما برای بیان خطرهای پیپ باید از سیگار برگ شروع کنیم. سیگار برگ در واقع تنباکوی پیچیده شده در برگ تنباکو است و عموما مقدار تنباکوی این سیگارها چند برابر سیگارهای معمولی است و گاهی مقدار تنباکوی موجود در سیگار برگ به اندازه 20 سیگار معمولی است.
یعنی نمیتوان با قطعیت گفت که کدام یک از اینها خطرناکترند؟
همینطور است اما باز هم بستگی به میزان مصرف دارد. فرض کنید بخواهیم 3 نفر را با شرایط یکسان از نظر سن، جنسیت، موقعیت زندگی و… با هم مقایسه کنیم که اولی روزانه یک پاکت سیگار مصرف میکند، دومیمصرف مداوم پیپ دارد و فرد سوم روزی یک ساعت قلیان میکشد.