چه چیزهایی موجب صافی کف پا می شود؟

صافی کف پا مشکل شایعی است، مشکلی که باعث بروز عوارض شدیدی می‌شود که هزینه‌های زیادی دربر خواهد داشت و درمان این مشکل آنقدرها هم آسان نیست. حتی گاهی کار به جراحی هم می‌کشد. صافی کف‌پا درواقع فقط یکی از اختلال‌های اندام تحتانی است به همین دلیل شاید بهتر باشد راجع به مشکلات قوس کف پا بگوییم؛ یعنی افزایش یا کاهش قوس کف پا که به آن صافی کف پا می‌‌گویند و مشکل مهمی هم به شمار می‌رود.

 

دکتر مرتضی جلالی‌فخر، متخصص بیماری‌های کف پا در این باره می‌گوید: صافی کف پا را باید جدی گرفت چون کل سیستم اسکلتی و عضلانی بدن انسان که از پا شروع می‌شود و به شانه و ستون‌فقرات می‌رسد،‌ به هم متصل و تحت‌تاثیر هم هستند و هر نوع اشکالی در قوس کف پا می‌تواند در این مجموعه مشکلاتی به وجود آورد. مثلا اگر صافی کف پا همراه با انحراف پاشنه باشد، زانوها به سمت داخل می‌چرخند و حالت ضربدری پیدا می‌کنند. ممکن است به دنبال این مشکل، افتادگی لگن و شانه هم بروز کند و قوس‌های کمری نامتقارن شود و حتی مشکلاتی در ستون‌فقرات تا گردن به وجود آید. به گفته دکتر جلالی‌فخر، این اتفاق‌ها می‌تواند عوارض متعدد و متفاوتی داشته باشد؛ از درد و آرتروز زانو گرفته تا دردهای لگنی، افزایش یا کاهش فاصله بین مهره‌های ستون‌فقرات، بیرون‌زدگی دیسک و حتی سردرد.

 

کفش نامناسب، متهم ردیف اول
دکتر جلالی‌فخر در مورد آمار شیوع اختلال در قوس کف پا در ایران می‌‌گوید: نتایج معاینه و بررسی‌ها و غربالگری در مدارس و اداره‌ها نشان می‌دهد بیش از 70 درصد مردم ما دچار این مشکل هستند. البته این آمار نسبت به آمار کشورهای پیشرفته‌ای مثل آمریکا زیاد نیست ولی باید با بررسی دلایل آن، با این معضل و عوارض متعاقب آن مقابله کنیم.
او در ادامه به نکته جالبی اشاره کرده و می‌گوید: در دنیا کمترین آمار صافی کف‌پا در میان هندی‌ها دیده می‌شود چون بیشتر آنها پابرهنه راه می‌روند و درواقع ساختار پای انسان و انحراف و قوس طبیعی آن برای پابرهنه‌ راه رفتن ساخته شده است. از سوی دیگر، پابرهنه راه رفتن باعث تقویت عضلات کف پا می‌شود، اما نمی‌توان به مردم پیشنهاد کرد پا برهنه راه بروند. پس چه باید کرد؟

 

مدیر بخش درمان بیماری‌های پای بیمارستان مدائن به این پرسش این‌گونه پاسخ می‌دهد: علت اصلی شیوع صافی کف‌پا در ایران، پوشیدن کفش‌های نامناسب و بی‌توجهی به تقویت عضلات کف پاست پس باید در انتخاب کفش دقت داشته باشیم. علاوه بر این، باید سعی کنیم با این معضل و شیوع و عوارض آن مقابله کنیم. در این صورت از تحمیل هزینه‌های گزاف جراحی‌های ستون‌فقرات، زانو، لگن به سیستم درمانی جلوگیری می‌‌شود. بخصوص باید به افرادی که از نظر شغلی، حرفه‌ای و وضع زندگی در معرض خطر هستند، آگاهی بدهیم تا برای اصلاح سیستم اسکلتی و عضلانی بدن خود اقدام کنند.

 

هر کفش راحتی، طبی نیست
دکتر جلالی‌فخر استفاده از کفش مناسب را هم برای کسانی که کف پای صاف دارند و هم آنهایی که دچار این مشکل نیستند، ضروری می‌داند و می‌افزاید: هر فرد برای جلوگیری از آسیب دیدن باید کفش سالم داشته باشد. کفش سالم هم ویژگی‌هایی دارد؛ مثلا باید زیره، رویه، رمپ و حمایتگر پاشنه مناسب داشته باشد. این روزها در خیلی از مغازه‌ها، عنوان کفش طبی را می‌بینیم، اما کفش طبی یعنی کفش درمانگر که براساس علم طب ساخته شده و سالم باشد، اما کفش‌هایی که با این عناوین در کفش‌فروشی‌ها و داروخانه‌ها وجود دارد، چنین ویژگی‌ای ندارند. برخی هم تصور می‌کنند کفش راحت و نرم یعنی کفش طبی در حالی که این تصور نادرست است.

 

آنچه باعث صافی کف پا می‌شود
صافی کف‌ پا یا مادرزادی است یا اکتسابی. دکتر جلالی‌فخر با بیان این مطلب، می‌افزاید: برخی افراد وقتی به دنیا می‌آیند، کف پای صافی دارند. البته تا چهار سالگی تشخیص این مشکل بسیار سخت است چون هنوز عضلات و استخوان‌های بدن کامل رشد نکرده‌اند. بعد از این سن، تازه می‌توان تشخیص داد قوس کف پا طبیعی است یا نه. برخی افراد هم در طول زمان دچار مشکلاتی در قوس کف پا می‌شوند.

 

دکتر جلالی‌فخر با اشاره به این‌که اگر فردی در هر کفشی که می‌پوشد، احساس راحتی نکند، می‌تواند به صاف بودن کف پایش شک کند. او دیگر نشانه‌های این مشکل را این‌گونه برمی‌شمارد: درد، تندرنس (درد ناشی از فشار در نقطه‌ای از بدن)، انقباض عضلات کف پا یا همین مشکلات در زانو، اختلال در شکل راه رفتن، خستگی زودرس عضلات به دنبال فعالیت.

 

او تاکید می‌کند: همان‌طور که گفته شد، گاهی اثر سوء این صافی خود را به صورت درد در زانو و لگن نشان می‌دهد و حتی فرد را دچار سردرد می‌کند. به گفته او، تشخیص این مشکل از سوی پزشکانی که در این زمینه تبحر دارند، انجام می‌شود. این پزشکان معاینه‌های اولیه را انجام می‌دهند و ممکن است برای تشخیص قطعی، اسکن‌های دوبعدی، معاینه‌های فیزیکی و در صورت لزوم، عکس رادیولوژی درخواست کنند. اگر صافی کف پا تشخیص داده شود، فرد از نظر ابتلا به عوارض این مشکل بررسی می‌شود.

 

درمان‌های صافی کف پا؛ از اصلاح فعالیت تا جراحی
درمان صافی کف پا با روش‌های غیرجراحی و جراحی انجام می‌شود. دکتر جلالی فخر با اشاره به این مطلب توضیح می‌دهد: در درمان‌های غیرجراحی، اولین قدم اصلاح روش فعالیت‌های فرد مثل مشکل راه رفتن، تمرین‌درمانی برای تقویت عضلات خاص، حرکات و استراحت‌های به موقع، جلوگیری از راه رفتن یا ایستادن زیاد بیمار بدون اصلاح مشکل صافی کف پاست و دومین اقدام هم استفاده از کفی مناسب است.

 

دکتر جلالی‌فخر معتقد است: انتخاب کفی مناسب مثل انتخاب عینک است. همان‌طور که وقتی چشمانمان ضعیف می‌شود، نمی‌توانیم عینکی آماده بخریم و باید برای انتخاب آن مشکل چشم و درجه آن مشخص باشد، کفی هم باید برای هر شخص جداگانه طراحی شود چون قوس کف پای هر انسان مثل اثر انگشت او منحصر به فرد است. علاوه بر این باید میزان انحراف پاشنه پا هم بررسی کرد.

 

وی با اشاره به این‌که بعد از انتخاب کفی مناسب، سومین مرحله درمان غیرجراحی، فیزیوتراپی است،‌ می‌گوید: در این مرحله، تمرین‌های کششی برای تقویت عضلات خاص و تمرین‌هایی برای درمان عوارض ناشی از مشکلات صافی کف پا مثل خارپاشنه انجام می‌گیرد. البته در مواردی، داروهایی برای رفع درد و التهاب بیمار تجویز می‌شود و اگر مشکل بسیار شدید باشد، کار به جراحی می‌کشد.

 

کفش‌های برند، ‌سالمند؟
دکتر جلالی‌فخر در پاسخ به این پرسش می‌گوید: برخی افراد فکر می‌کنند اگر کفش‌هایی با برندهای خاص و گران‌قیمت تهیه کنند، حتما کفش سالمی خواهند داشت در حالی که درواقع برند بودن کفش حتما به معنای سالم بودن آن نیست چون کفش سالم برای هر شخص تعریف مستقلی دارد، کما این‌که ممکن است کفشی با برند معتبر و گران‌قیمت بخریم ولی اصلا درآن احساس راحتی نکنیم چون برای پایمان مناسب نیست یا به اصلاحی نیاز دارد که آن را انجام نداده‌ایم یا اصلا ندانیم باید این کار را انجام دهیم پس انتخاب کفش برند اصلا تضمینی برای سالم بودن آن نیست مگر این‌که برند، الزاما برند کفش سالم باشد.

 

روش‌های ساده‌ای برای کشف اولیه صافی کف پا
دکتر جلالی فخر توصیه می‌کند هر ایرانی در هر سنی باید حداقل یک بار از نظر بیماری‌های پا و سلامت این عضو بررسی شود، زیرا با این کار،‌ با هزینه بسیار کم، از صرف هزینه‌های گزاف جلوگیری می‌شود. او در مورد این‌که ابتدا بفهمیم دچار صافی کف پا هستیم یا نه، می‌گوید: پاها را به عرض شانه باز کنید و در آینه‌ای که پشت‌سرتان قرار گرفته، نگاه کنید آیا پاشنه‌های پا همراستا با ساق‌هاست یا انحراف دارد.

 

دکتر جلالی‌فخر روش ساده دوم را هم این‌گونه توضیح می‌دهد: ماده‌ای رنگی کف پا بزنید یا آن را مرطوب کنید. بعد پا را روی برگه‌ای سپید بگذارید. اگر ناحیه قوس پا روی کاغذ رنگی شود،‌ می‌تواند نشانه صافی کف پا باشد. او تاکید می‌کند: البته این فقط یک غربالگری اولیه است و براساس آن تشخیص قطعی مطرح نمی‌شود، اما نشانه این است که باید به پزشک مراجعه کرد.