وکیل ملکی، هزینه وکیل ملکی تهران

وکیل ملکی، هزینه وکیل ملکی تهران

یكی دیگر از منابع معرفتی مولانا

یكی دیگر از منابع معرفتی مولانا
در دیوان شاعری عرب كه او را باید به حق «سرسلسله شعرای مشرق زمین» نامید، زیرا هم در ادب عربی سرسلسله و صاحب سبك است و هم بیشترین تاثیر را در شعرای بزرگ پارسی از قبیل سعدی و مولوی داشته است. این شاعر و سخنور بزرگ كسی نیست جز «متنبی»، شاعر اوایل قرن چهارم هجری (354-303 ه).

البته ممكن است برخی متنبی را به نوعی شاعری ایرانی قلمداد كنند، چرا كه وی در كوفه زاده شده و در حیطه قلمرو حكومت آل بویه در عراق زیسته است. اینك بیش از هزار سال از روزگار متنبی می گذرد، ولی نام و یاد او در بسیاری از آثار ادب پارسی، ذكری مستمر بوده است و شعر او چنان عظیم و با اهمیت بوده است كه در شاهكار نثر پارسی – تاریخ بیهقی – آمده است: «امیر مسعود گفت عبدالغفار را از ادب چیزی بباید آموخت. وی قصیده ای دو سه از دیوان متنبی … مرا بیاموخت.»

باری، نیاكان ما در ادب آموزی به آموختن قصیده ای چند از متنبی بسنده می كرده اند. اما ممكن است برای خوانندگان فاضل این سطور، این پرسش مطرح شود كه اگر چنین شاعری، چنان تاثیر و اهمیتی عمیق در تاریخ ادبیات ما داشته است، چرا نامش را كمتر شنیده ایم و از او كمتر خوانده ایم؟ یك دلیل مهم، این است كه گرچه نیاكان و برخی معاصران ما آثار منثور و تاریخی بزرگی را از عربی به پارسی برگردانده اند، اما متاسفانه هیچ یك از دیوان های شعر عربی را به پارسی ترجمه ننموده اند كه این نیز به نوبه خود می تواند معلول دشواری بیش از حد این كار باشد

در تاریخ ادبیات پارسی هیچ شاعری همچون نابغه ادب و عرفان جهان – مولانا- به دیوان متنبی نظر نداشته و نام و سخن او را در آثار خویش نیاورده است. البته آنچه در ادب پارسی بیشتر مشهور است، تاثیر متنبی بر سعدی است ولی ذكر نام متنبی و درج و اقتباس شعر او در اشعار هیچ یك از شعرای پارسی به اندازه ای كه در آثار مولوی آمده، وارد نگشته است.


اینك حكایت شیفتگی مولوی به شعر متنبی را از <مناقب العارفین> بشنویم: «منقول است كه حضرت مولانا در اوایل اتصال به مولانا شمس الدین شب ها دیوان متنبی را مطالعه می كرد <مولانا شمس الدین فرمود كه به آن نمی ارزد، آن را دیگر مطالعه مكن. یك دو نوبت می فرمود و او از سر استغراق باز مطالعه می كرد، مگر شبی به جد مطالعه كرده، به خواب رفت…>

فروزانفر نیز می گوید: «از مطالعه مثنوی نیزمعلوم است كه مضمون بعضی ابیات متاثر از سخنان متنبی است و از مجموع این قرائن واضح می گردد كه مولانا را با اشعار وی انس و اهتمامی بوده است و روایات افلاكی نیز این حدس را تایید می كند.

جالب است كه مولوی علاوه بر آن كه در سرودن برخی مضامین مثنوی، متاثر از متنبی بوده است، در كلیات شمس بارها نام متنبی را آورده و یا چیزی از اشعار او را تضمین نموده و جواب گفته است. باری، این است تاثیر شگرف شاعر عجیب عرب بر سخنور كبیر پارسی، مولوی.